ຊົນເຜົ່າ ແຢະ ແຢະ ແມ່ນຊົນເຜົ່າໜຶ່ງທີ່ນອນຢູ່ໃນວົງຄະນາຍາດແຫ່ງຊາດລາວ. ເຂົາເຈົ້າ ໄດ້ຕັ້ງຫຼັກປັກຖານ ແລະ ທຳມາຫາກິນ ຢູ່ເຂດເມືອງ ດາກຈຶງ, ແຂວງ ເຊກອງ ມາແຕ່ດຶກດຳບັນ ແລະ ຕົກມາຮອດໄລຍະໜຶ່ງຂອງ ສະໄໝປະຫວັດສາດທີ່ຍາວນານ ໄດ້ມີກຸ່ມຄົນຈຳນວນໜຶ່ງຂອງຊົນເຜົ່າແຢະ ໄດ້ເຄື່ອນ ຍ້າຍໄປຕັ້ງພູມລຳ ເນົາ ຢູ່ເຂດກວາງນາມ-ດານັ່ງ, ປະເທດ ຫວຽດນາມ ແລະ ຈຳນວນໜຶ່ງ ເຄື່ອນຍ້າຍໄປຕັ້ງຖິ່ນຖານ ຢູ່ເຂດວັງຕັດ, ເມືອງ ຊານໄຊ, ແຂວງ ອັດຕາປີ.
ຊົນເຜົ່າແຢະ ໄດ້ມີປະຫວັດສາດຄວາມເປັນມາ ຕິດພັນກັບຄວາມເປັນມາຂອງຊົນເຜົ່າຕຮຽງ, ແຕ່ ບໍ່ທັນມີຂໍ້ມູນໃດໆທີ່ເປັນຫຼັກຖານຊັດເຈນໄດ້. ຕາມ ແຫຼ່ງ ຂໍ້ມູນຂອງທ່ານ ຄຳໃບ ຍຸນດາລາດ, ນັກຄົ້ນຄວ້າ ຊົນເຜົ່າວິທະຍາຂອງ ສປປ ລາວ ໄດ້ຢືນຢັນວ່າ: ຊົນເຜົ່າແຢະ ແມ່ນກຸ່ມຄົນໜຶ່ງ ທີ່ເຄື່ອນ ຍ້າຍມາຈາກບ່ອນ ອື່ນໆເປັນຕົ້ນ ແມ່ນມາຈາກຫວຽດນາມ, ມາຕັ້ງພູມລຳເນົາຢູ່ເມືອງດາກຈຶງ, ຈາກນັ້ນເນື່ອງຈາກທີ່ດິນທຳ ການຜະລິດ ຖືກຈຳກັດ, ເຂົາເຈົ້າ ຈຶ່ງໄດ້ເຄື່ອນຍ້າຍໄປຕັ້ງພູມລຳເນົາດ້ວຍການຢຶດຖືອາຊີບຖາງປ່າ, ເຮັດ ໄຮ່, ປູກເຂົ້າ ຢູ່ເຂດວັງຕັດ ແລະ ເຂດອື່ນໆຂອງເມືອງ ຊານໄຊ, ແຂວງ ອັດຕະປື ແລະ ເປັນຈຳນວນບໍ່ໜ້ອຍ ເຄື່ອນຍ້າຍ ໄປຕັ້ງພູມລຳເນົາຢູ່ເຂດກວາງນາມ-ດານັ່ງ, ປະເທດຫວຽດນາມ ກໍເລີຍຖືຕົນເອງ ເປັນຊົນເຜົ່າ ໜຶ່ງຈົນຮອດປັດຈຸບັນນີ້.
ປັດຈຸບັນ, ຊົນເຜົ່າແຢະ ຕັ້ງພູມລຳເນົາ ຢູ່ເຂດເມືອງ ດາກຈຶງ, ແຂວງ ເຊກອງ ແລະ ເມືອງ ຊານໄຊ, ແຂວງ ອັດຕະປື. ນອກຈາກນີ້ແລ້ວ, ຊົນເຜົ່າແຢະ ຍັງຕັ້ງພູມລຳເນົາ ຢູ່ເຂດແຂງ ກວາງນາມ-ດານ່ັງ ຂອງປະເທດຫວຽດນາມ ທັງມີພົນລະເມືອງຫຼາຍກວ່າຢູ່ລາວ.
ເຜົ່າອາຄ່າ
ປະຈຸບັນ ເຜົ່າ ອາຄາ ດຳລົງຊີວິດຢູ່ ແຂວງ ຜົ້ງສາລີ, ຫລວງນ້ຳທາ, ບໍ່ແກ້ວ ແລະ ອຸດົມໄຊ ເຜົ່າ ອາຄາ ມີພົນລະ ເມືອງ 66.108 ຄົນ, ຍິງ 33.000 ຄົນ (ຕາມການສຳຫລວດພົນລະເມືອງປີ 1995). ເຜົ່າອາຄາ ຫລື ອີກໍ ປະກອບດ້ວຍຫລາຍແຊງເຊັ່ນ: ຈີຈໍ, ປູລີ, ປານາ, ເຟ, ໂອມາ, ນູກຸຍ, ລູມາ, ເອີປາ, ຈີເປຍ, ມູຈີ, ຢາເອີ, ເຄີ, ມູເຕີນ, ມະມ່ວງ, ພູຂວາ, ປີລູ, ປີຊໍ, ພູຊາງ ແລະ ກົງສາດ.
ເຜົ່າອາຄາ ມີພາສາປາກເວົ້າ ສະເພາະ, ຈັດຢູ່ໃນໝວດພາສາຈີນ-ຕີເບດ, ເຂົາເຈົ້າບໍ່ມີຕົວ ໜັງ ສືຂຽນ.
ເຜົ່າອາຄາ ນັບຖືຜີ ແລະ ມີຂໍ້ຫ້າມຫລາຍຢ່າງເຊັ່ນ: ຫ້າມຈັບບາຍ ແລະ ແຕະຕ້ອງສິ່ງ ຂອງ ໃນປະ ຕູໂຂງ. ຫ້າມ ເປືອຍກາຍ, ຫ້າມປະເກີບ ແລະ ເອົາຊີ້ນສັດທີ່ບໍ່ໄດ້ຫຸ້ມຫໍ່ເຂົ້າບ້ານ. ຫ້າມຂັບ, ຮ້ອງ, ຟ້ອນ ຫລື ລົມບ່າວ-ສາວໃນເຮືອນ. ຫ້າມແມ່ຍິງມານທາງ ເກີດລູກໃນບ້ານ. ຖ້າໃຜເກີດລູກ ແຝດ ຫລື ອາໄວຍະ ວະບໍ່ ຄົບຖ້ວນ ຕ້ອງຂ້າຖິ້ມ.ຖ້າແມ່ຮ້າງ, ແມ່ໝ້າຍ ຕາຍຢູ່ບ້ານ ຕ້ອງໄດ້ຍ້າຍ ບ້ານ ແລະ ອື່ນໆ. ເຜົ່າ ອາຄາ ສືບ ຕະກຸນທາງພໍ່.
ເຮືອນ ເຜົ່າອາຄາ ຈະປຸກຢູ່ຕາມຈ້າຍພູ ບ່ອນທີ່ມີແສງແດດ, ມີບ່ອນທຳການຜະລິດ. ແຂກ ທີ່ ເດີນ ຜ່ານບ້ານເຜົ່າອາຄາ ຈະຕ້ອງພັກເຊົາເລັກນ້ອຍ ເພື່ອໃຫ້ເຂົາ ເຈົ້າພໍໃຈ ໃນການຕ້ອນຮັບ.
ເຜົ່າອາຄາ ມີບຸນປະເພນີຫລາຍຢ່າງ, ແຕ່ສຳຄັນກໍ່ຄື ບຸນໂອ້ນຊາ ຊຶ່ງຈັດຂຶ້ນໃນເດືອນ ສິງ ຫາ ຫາ ກັນຍາ. ບຸນປີໃໝ່ ຈັດຂຶ້ນໃນເດືອນ ມັງກອນ ຫລື ກຸມພາ ແລະ ອື່ນໆ. ການນຸ່ງຖື ຂອງ ເຜົ່າ ອາຄາ ທັງຜູ້ຊາຍ ແລະ ຍິງ ຕ່າງກໍ່ມີເອກະລັກສະເພາະ ແລະ ງົດງາມ.
ຜ່ານມາ ເຜົ່າອາຄາ ທຳການຜະລິດດ້ວຍການເຮັດໄຮ່ ເພື່ອປູກເຂົ້າ ແລະ ທາດແປ້ງ. ນອກ ນີ້ ເຂົາເຈົ້າຍັງລ້ຽງສັດ
ລະບົບການເມືອງໃນລາວ
ໂຄງປະກອບລະບົບການເມືອງ ຂອງສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ ລວມມີພັກປະຊາຊົນ ປະຕິວັດລາວ, ລັດ ສປປ ລາວ ແລະ ບັນດາອົງການຈັດຕັ້ງມະຫາຊົນ ພ້ອມດ້ວຍບັນດາກົນໄກ ແລະ ລະບອບລະບຽບ ໄປຄຽງຄູ່ກັນ.
ພັກປະຊາຊົນປະຕິວັດລາວ ສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນ ໃນວັນທີ 22 ມີນາ 1955 ຊຶ່ງເປັນພັກທີ່ໄດ້ນຳພາປະຊາຊົນບັນດາເຜົ່າ ຕ້ານຈັກກະພັດ ຜູ້ຮຸກຮານ ແລະ ໄດ້ຮັບໄຊຊະ ນະໃນວັນທີ 2 ທັນວາ 1975 ແລະ ສືບຕໍ່ພາລະກຳປະຫວັດສາດ ປົກປັກຮັກສາ-ສ້າງສາປະເທດຊາດ ແລະບູລະນະລະບອບປະຊາທິປະ ໄຕປະຊາຊົນກ້າວ
ສູ່ສັງຄົມນິຍົມ ເທື່ອລະກ້າວແນໃສ່ເຮັດໃຫ້ປະເທດຊາດຮັ່ງມີເຂັ້ມແຂງ ປະຊາຊົນມີຄວາມຜາສຸກ ສັງຄົມມີຄວາມສີວິໄລ ແລະ ຍຸດຕິທຳ.ພັກປະຊາຊົນ ປະຕິວັດ ລາວ ໄດ້ດຳເນີນກອງປະຊຸມໃຫຍ່ແລ້ວ 7 ຄັ້ງ, ແຕ່ລະຄັ້ງໄດ້ມີບົດລາຍງານການເມືອງວາງແຜນແນວທາງຍຸດທະສາດແຕ່່ລະສະໄຫມ ແລະ ເລືອກ ຜູ້ນຳຍຸດ ທະສາດ ແຕ່ລະຄັ້ງ ແລະ ຮັບຮອງເອົາກົດລະບຽບຂອງພັກ. ປະທານ ໄກສອນ ພົມວິຫານໄດ້ຮັບເລືອກຕັ້ງເປັນ ເລຂາທິການໃຫຍ່ ແລະ ປະທານ ຄະນະບໍລິ ຫານ ງານສູນກາງພັກ ແຕ່ຄັ້ງທີ 1-5, ຈາກນັ້ນໄດ້ເລືອກຕັ້ງທ່ານ ຄຳໄຕ ສີພັນດອນ ເປັນປະທານພັກຈົນຮອດປະຈຸບັນ. ການຈັດຕັ້ງ ຂອງພັກມີ 4 ຂັ້ນຄື: ຂັ້ນສູນກາງ, ແຂວງ, ເມືອງ ແລະ ຮາກຖານ ເຊິ່ງເປັນແກນນຳໃຫ້ແກ່ຂະບວນການການຕໍ່ສູ້ກູ້ຊາດໃນເມື່ອ ກ່ອນ ແລະ ການປົກປັກຮັກສາ ແລະ ສ້າງສາປະເທດ ຊາດ ໃນປະຈຸບັນ.
ລັດແຫ່ງສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວແມ່ນລັດປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນ. ອຳນາດທັງຫມົດເປັນຂອງປະຊາຊົນ,ໂດຍປະ ຊາຊົນ ແລະ ເພື່ອຜົນປະໂຫຍດຂອງປະຊາຊົນບັນດາເຜົ່າ ຊຶ່ງປະກອບດ້ວຍບັນດາຊັ້ນຄົນຢູ່ໃນສັງຄົມ ໂດຍແມ່ນກຳມະກອນ, ກະສິ ກອນ ແລະ ນັກຮຽນ ຮູ້ປັນຍາຊົນເປັນຫລັກແຫລ່ງ. ໂດຍມີປະທານປະເທດເປັນປະມຸກລັດ ແຫ່ງ ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ, ເປັນຜູ້ຕາງຫນ້າໃຫ້ປະຊາ ຊົນລາວ ບັນດາເຜົ່າ ທັງຢູ່ພາຍໃນແລະຕໍ່ຕ່າງປະເທດ ຊຶ່ງແມ່ນສະພາແຫ່ງຊາດ ເປັນຜູ້ເລືອກຕັ້ງ ໂດຍໄດ້ຮັບຄະແນນສຽງຢ່າງຫນ້ອຍ 2/3 ຂອງຈຳນວນສະມາ ຊິກສະພາແຫ່ງຊາດ ທີ່ເຂົ້າຮ່ວມກອງປະຊຸມ. ປະທານປະເທດມີອາຍຸການ 5 ປີ. ປະຈຸບັນແມ່ນທ່ານ ຄຳໄຕ ສີພັນດອນ ເປັນປະທານ.ລັດ ປະຊາທິປະໄຕປະຊາ ຊົນ ປະກອບດ້ວຍ 3 ອຳນາດຄື: ສະພາແຫ່ງຊາດ ແມ່ນອົງການຕົວແທນແຫ່ງສິດອຳນາດ ແລະ ຜົນປະໂຫຍດຂອງປະຊາຊົນ ບັນດາເຜົ່າ,ເປັນອົງການອຳນາດ ແຫ່ງລັດ ແລະ ທັງເປັນອົງການນິຕິບັນຍັດ ທີ່ມີສິດຕົກລົງ ບັນຫາພື້ນຖານຂອງປະເທດຊາດ, ຕິດຕາມກວດກາການ ເຄື່ອນໄຫວຂອງອົງການບໍລິຫານ, ສານປະ ຊາຊົນ ແລະ ອົງການໄອຍະການປະຊາຊົນ. ການກໍ່ສ້າງ ແລະ ປັບປຸງກົດຫມາຍມາຮອດປະຈຸບັນ ມີທັງ ຫມົດ 58 ສະບັບ. ສະພາແຫ່ງຊາດແຕ່ລະ ຊຸດມີອາຍຸ ຸການ 5 ປີ. ປະຈຸບັນແມ່ນສະແຫ່ງຊາດຊຸດທີ V ໂດຍແມ່ນທ່ານ ສະຫມານວິຍະເກດ ເປັນປະທານ.ລັດຖະບານແມ່ນອົງການບໍລິຫານແຫ່ງລັດ. ລັດຖະບານຄຸ້ມຄອງຢ່າງເປັນເອກະພາບການ ປະຕິບັດຫນ້າທີ່ຂອງລັດໃນທຸກດ້ານ:ການເມືອງ,ເສດຖະກິດ, ວັດທະນະທຳ-ສັງຄົມ, ປ້ອງກັນຊາດ-ປ້ອງກັນ ຄວາມ ສະຫງົບ ແລະ ການຕ່າງປະເທດ. ລັດຖະບານປະກອບດ້ວຍ ນາຍົກລັດ ຖະມົນຕີ, ຮອງນາຍົກລັດຖະມົນຕີ, ລັດຖະມົນຕີ, ຫົວຫນ້າອົງການທຽບເທົ່າ ກະຊວງ. ມີອາຍຸການເທົ່າກັບອາຍຸການຂອງສະພາແຫ່ງຊາດ. ປະຈຸບັນ ແມ່ນ ທ່ານ ບຸນຍັງ ວໍລະຈິດ ເປັນນາຍົກລັດຖະ ມົນຕີ ໂດຍໄດ້ຮັບການແຕ່ງຕັ້ງຈາກປະ ທານປະເທດ ພາຍຫລັງສະພາແຫ່ງຊາດຮັບຮອງເອົາ ແລ້ວ.
ອ້າງຈາກ www.kplnet.net/lao
8/5/2011
วันอาทิตย์ที่ 8 พฤษภาคม พ.ศ. 2554
วันศุกร์ที่ 29 เมษายน พ.ศ. 2554
ປະເພນີບຸນລື້ບ້ານຜານົມ 2011
ກຳລັງຈະເປີດພິທີ
ການສະແດງມວຍລາຍລາວ
ການແຕ່ງກາຍແບບຊຸດຂອງຜູ້ຊາຍລື້
ການແຕ່ງກາຍໃນຂຸດແບບໃໝ່ຂອງຍິງສາວລື້
ຜະລິດຕະພັນທີ່ວາງສະແດງໃຫ້ແຂກຊົມ
ທາງຊ້າຍມື ຮອງນາຍົກ ແລະ ທາງຂວາມື ເຈົ້າຫຼວງພະບາງ ພ້ອມດ້ວຍພັນລະຍາ
ໃນລະຫວ່າງວັນທີ່ 15 ເມສາ 2011 ຜ່ານມາເປັນໄລຍະປີໃໝ່ລາວຊາວລາວທົ່ວປະເທດໄດ້ພາກັນສະເຫຼີມສະຫຼອງຫຼິ້ນປີໃໝ່ຢ່າງມ່ວນຊື່ນ
ໃນນັ້ນບ້ານຜານົມ ເມືອງຫຼວງພະບາງ ເປັນບ້ານຂອງເຜົ່າລື້ ເປັນບ້ານວັດທະນະທຳຕົ້ນແບບຂອງຫຼວງພະບາງໃນການພັດທະນາເສດຖະກິດ ສັງຄົມ ແລະວັດທະນະທຳ ໃນແຕ່ລະປີໄດ້ມີການຈັດບຸນປະເພນີເຜົ່າລື້ຂຶ້ນໂດຍມີແຂກຂັ້ນສູງທັງພາຍໃນ ແລະ ຕ່າງປະເທດເຂົ້າຮ່ວມ
ໃນງານດັ່ງກ່າວ ປີນີ້ມີທ່ານ ພົນໂທດວງໃຈ ພຶຈິດຮອງນາຍົກລັດຖະມົນຕີກໍໃຫ້ກຽດເຂົ້າຮ່ວມ ທ່ານ ດຣ ຄຳແພງ ໄຊສົມແພງ ເຈົ້າແຂວງຫຼວງພະບາງ ທ່ານທູດຕ່າງປະເທດຈຳນວນໜຶ່ງ ແລະຜູ້ນຳຄົນອື່ນ ໆກໍເປັນກຽດເຂົ້າຮ່ວມ ໃນງານດັ່ງກ່າວ ຈະມີການສະແດງສີລະປະວັນນະຄະດີ ການສະທິດຕ່ຳຫູກ ແລະຂາຍສິນຄ້າຫັດຖະກຳອື່ນ ໆ ເຮັດໃຫ້ນັກທ່ອງທ່ຽວເຂົ້າມາຊົມຢ່າງຫຼວງຫຼາຍ
"ສີລະປະວັດທະນະທຳເປັນມໍລະດົກອັນລ້ຳຄ່າພວກເຮົາຈົ່ງຮັກສາໄວ້ໃຫ້ຍາວນານຄູ່ກັບຄົນລາວຕະຫຼອດໄປ"
ການສະແດງມວຍລາຍລາວ
ການແຕ່ງກາຍແບບຊຸດຂອງຜູ້ຊາຍລື້
ການແຕ່ງກາຍໃນຂຸດແບບໃໝ່ຂອງຍິງສາວລື້
ຜະລິດຕະພັນທີ່ວາງສະແດງໃຫ້ແຂກຊົມ
ທາງຊ້າຍມື ຮອງນາຍົກ ແລະ ທາງຂວາມື ເຈົ້າຫຼວງພະບາງ ພ້ອມດ້ວຍພັນລະຍາ
ໃນລະຫວ່າງວັນທີ່ 15 ເມສາ 2011 ຜ່ານມາເປັນໄລຍະປີໃໝ່ລາວຊາວລາວທົ່ວປະເທດໄດ້ພາກັນສະເຫຼີມສະຫຼອງຫຼິ້ນປີໃໝ່ຢ່າງມ່ວນຊື່ນ
ໃນນັ້ນບ້ານຜານົມ ເມືອງຫຼວງພະບາງ ເປັນບ້ານຂອງເຜົ່າລື້ ເປັນບ້ານວັດທະນະທຳຕົ້ນແບບຂອງຫຼວງພະບາງໃນການພັດທະນາເສດຖະກິດ ສັງຄົມ ແລະວັດທະນະທຳ ໃນແຕ່ລະປີໄດ້ມີການຈັດບຸນປະເພນີເຜົ່າລື້ຂຶ້ນໂດຍມີແຂກຂັ້ນສູງທັງພາຍໃນ ແລະ ຕ່າງປະເທດເຂົ້າຮ່ວມ
ໃນງານດັ່ງກ່າວ ປີນີ້ມີທ່ານ ພົນໂທດວງໃຈ ພຶຈິດຮອງນາຍົກລັດຖະມົນຕີກໍໃຫ້ກຽດເຂົ້າຮ່ວມ ທ່ານ ດຣ ຄຳແພງ ໄຊສົມແພງ ເຈົ້າແຂວງຫຼວງພະບາງ ທ່ານທູດຕ່າງປະເທດຈຳນວນໜຶ່ງ ແລະຜູ້ນຳຄົນອື່ນ ໆກໍເປັນກຽດເຂົ້າຮ່ວມ ໃນງານດັ່ງກ່າວ ຈະມີການສະແດງສີລະປະວັນນະຄະດີ ການສະທິດຕ່ຳຫູກ ແລະຂາຍສິນຄ້າຫັດຖະກຳອື່ນ ໆ ເຮັດໃຫ້ນັກທ່ອງທ່ຽວເຂົ້າມາຊົມຢ່າງຫຼວງຫຼາຍ
"ສີລະປະວັດທະນະທຳເປັນມໍລະດົກອັນລ້ຳຄ່າພວກເຮົາຈົ່ງຮັກສາໄວ້ໃຫ້ຍາວນານຄູ່ກັບຄົນລາວຕະຫຼອດໄປ"
วันพฤหัสบดีที่ 3 มีนาคม พ.ศ. 2554
ຄຳຂວັນຂອງຊາວໜຸ່ມລາວ
ຄໍາຂວັນຂອງຊາວໝຸ່ມ: 2ສາມະຄີ3ດີ4ພັດທະນາ
1. 2ສາມະຄີປະກອບມີ:
- ສາມັກຄີພາຍໃນ: ຄວາມສາມັກຄີພາຍໃນສະແດງອອກດັ່ງນີ້:
+ ມີຄວາມເປັນເອກະພາບທາງດ້ານການເມືອງແນວຄິດການຈັດຕັ້ງ ແລະ ການກະທໍາຕ້ອງປະຕິບັດຢ່າງເຂັ້ມງວດຫຼັກການລວມສູນປະຊາທິປະໄຕ,ນໍາພາເປັນໝູ່ຄະນະ,ແບ່ງໃຫ້ບຸກຄົນຮັບຜິດຊອບ,ສ່ວນໜ້ອຍຂຶ້ນກັບສ່ວນຫຼາຍ,ຂັ້ນລຸ່ມຂຶ້ນກັບຂັ້ນເທິງ,ເຮັດຕາມແນວທາງນະໂຍບາຍຂອງພັກ ແລະ ສອດຄ່ອງກັບລະບຽບກົດໝາຍຂອງລັດ
+ ຍົກສູງຈິດໃຈກຸ້ມຕົນເອງ,ເພິ່ງຕົນເອງ,ສ້າງຄວາມເຂັ້ມແຂງດ້ວຍຕົນເອງ,ມີການຮ່ວມມື ແລະ ອູ້ມຊູຊ່ວຍເຫຼືອເຊິ່ງກັນ ແລະ ກັນລະຫວ່າງຊາວໜຸ່ມດ້ວຍກັນ,ລະຫວ່າງຊາວໜຸ່ມບັນດາເຜົ່າເພດໄວ ແລະ ປະຊາຊົນລາວບັນດາເຜົ່າ
+ ຊ່ວຍເຫຼືອເຊິ່ງກັນ ແລະ ກັນພ້ອມກັນກ້າວໜ້າ,ຊ່ວຍກັນໃຫ້ລຸດພົ້ນອອກຈາກຄວາມທຸກຍາກສາມະຄີກັນເປັນຈິດໜຶ່ງໃຈດຽວເພື່ອຫັນປະເທດເປັນອຸດສາຫະກໍາ ແລະ ທັນສະໄໝ
- ສາມັກຄີພາຍນອກ(ສາກົນ)ສະແດງອອກດັ່ງນີ້:
+ ເພີ້ມທະວີການພົວພັນ ແລະ ຮ່ວມມືກັບສາກົນເພື່ອຍາດແຍ່ງການຊ່ວຍເຫຼືອ,ສະໜັບສະໜູນທາງດ້ານວັດຖຸ ແລະ ຈິດໃຈເສີມຂະຫຍາຍຄວາມສາມັກຄີມິດຕະພາບກັບຄະນະຊາວໜຸ່ມປະເທດເພື່ອນບ້ານຢຸດທະສາດ
2. 3ດີປະກອບມີ:
- ເປັນລູກທີ່ດີຂອງພໍ່ແມ່ສະແດງອອກ:
+ ເປັນລູກຄໍາຮູ້,ມີຄວາມກະຕຸ້ນຮູ້ຄຸນຕໍ່ພໍ່ແມ່,ຮູ້ເຄົາລົບນັບຖືລຸງປ້າອາວອາ ແລະ ຮັກອ້າຍເອື້ອຍນ້ອງໃນຄອບຄົວດຽວກັນ
+ ເປັນລູກທີມີຄວາມຊື່ສັດຕໍ່ພໍ່ແມ່,ບໍ່ສ້າງບັນຫາ ແລະ ຄວາມຫຍຸ້ງຍາກໃຫ້ແກ່ພໍ່ແມ່,ຮູ້ຊ່ວຍເຫຼືອພໍ່ແມ່ຕາມຄວາມສາມາດຂອງຕົນ
+ ເປັນລູກທີ່ມີຄວາມຕັ້ງໜ້າໃນການຮໍ່າຮຽນ,ເຝິກຝົນສະແຫວງຫາຄວາມກ້າວໜ້າຫຼີກເວັ້ນ ແລະ ຫ່າງໄກຈາກຢາເສບຕິດ,ສິ່ງຍໍ້ທໍ້ຕ່າງໆໃນສັງຄົມ
- ເປັນພົນລະເມືອງດີຂອງຊາດ:
+ ມີນໍ້າໃຈຮັກຊາດ,ຮັກລະບຽບໃໝ່ລະບອບປະຊາທິປະໄຕປະຊາຊົນລາວ. ຮັກຄວາມເປັນລາວ, ຮັກວັດທະນະທຳ ແລະ ຮັກມູນເຊື້ອອັນດີງາມຂອງຊາດ.
+ ມີສະຕິເຄົາລົບນັບຖືລະບຽບກົດໝາຍ, ຮູ້ຈັກປະຕິບັດສິດ, ພັນທະ, ໜ້າທີ່ຂອງພົນລະເມືອງທີ່ມີຕໍ່ປະເທດຊາດ
+ ດຸໝັ່ນຂະຫຍັນພຽນ, ມີນໍ້າໃຈປະຢັດມັດທະຍັດ, ຫ້າວຫັນປະກອບສ່ວນເຂົ້າໃນພາລະກິດປົກປັກຮັກສາ ແລະ ສ້າງສາພັດທະນາປະເທດຊາດກໍ່ຄືທ້ອງຖິ່ນຂອງຕົນອາໄສຢູ່
+ ປົກປັກຮັກສາເສີມຂະຫຍາຍ ແລະ ກໍ່ສ້າງວັດທະນະທໍາອັນດີງາມຂອງຊາດຂອງຊົນເຜົ່າຕ່າງໆ
- ເປັນຜູ້ສືບທອດທີ່ດີຂອງພັກ
+ ເຊື່ອມຊຶມແນວທາງນະໂຍບາຍຂອງພັກຢ່າງເລິກເຊິ່ງ, ເຊື່ອໝັ້ນຢ່າງຕາມໃຈຕໍ່ການນຳພາຂອງພັກປະຊາຊົນປະຕິວັດລາວ
+ ມີອຸດົມການອັນສູງສົ່ງ, ມີຄວາມຊື່ສັດຕໍ່ພັກ, ຕໍ່ປະຊາຊົນ, ກຽມພ້ອມເສຍສະຫຼະທຸກສິ່ງຢ່າງເພື່ອຄວາມສົມບູນພູນສຸກຂອງປະເທດຊາດ
+ ຍຶດໝັ້ນແນວທາງຂອງພັກ, ຖືແນວທາງນະໂຍບາຍຂອງພັກເປັນພື້ນຖານແນວຄິດ, ຍຶດໝັ້ນອຸດົມຄະຕິສັງຄົມນິຍົມ
+ ມີຈິດໃຈກຽມພ້ອມສືບທອດພາລະກິດ ແລະ ອຸດົມຄະຕິຂອງພັກຢູ່ສະເໝີ
+ ເຝິກຝົນຫຼໍ່ຫຼອມຕົນເອງໃຫ້ກາຍເປັນສະມາຊິກພັກຜູ້ຈົງຮັກພັກດີຕໍ່ອຸດົມຄະຕິຂອງພັກ, ຈຸດໝາຍສຸດທ້າຍຂອງການປະຕິວັດ, ປົກປັກຮັກສາ ແລະ ສ້າງສາລະບອບໃໝ່ໃຫ້ສີວິໄລຮຸ່ງເຮືອງ
3. 4ພັດທະນາປະກອບມີຄື:
- ພັດທະນາຕົນເອງຕ້ອງສະແດງອອກຄື:
+ ເຊື່ອມຊຶມກຽມພ້ອມຈັດຕັ້ງປະຕິບັດແນວທາງນະໂຍບາຍຂອງພັກ-ລັດພັດທະນາຕົນເອງໃຫ້ມີລະດັບການສຶກສາໃຫ້ນັບມື້ນັບສູງຂຶ້ນທຽບເທົ່າກັບການຂະຫຍາຍຕົວຂອງສັງຄົມເຊັ່ນ: 5ຫຼັກມູມການສຶກສາຂອງພັກ
+ ໃຫ້ຕົນເອງມີວຽກເຮັດງານທໍາ, ມີວິຊາອາຊີບທີ່ມີລາຍຮັບທີ່ຖືກຕ້ອງຕາມລະບຽບກົດໝາຍ, ມີລະບຽບວິໄນເຂັ້ມງວດ, ມີສຸຂະພາບຮ່າງກາຍ ແລະ ຈິດໃຈທີ່ເຂັ້ມແຂງ
- ພັດທະນາຄອບຄົວສະແດງອອກ:
+ ສ້າງຄອບຄົວໃຫ້ເປັນຄອບຄົວວັດທະນະທໍາ, ສ້າງຄອບຄົວໃຫ້ມີຄວາມອົບອຸ່ນ, ມີລາຍຮັບທີ່ຖືກຕາມກົດໝາຍ
+ ທຸກໆຄົນໃນຄອບຄົວມີການສຶກສາສູງຂຶ້ນເລື້ອຍໆ
+ ສ້າງຄອບຄົວໃຫ້ເປັນຄອບຄົວທີ່ປອດຄະດີ ແລະ ສິ່ງເສບຕິດ
- ພັດທະນາອົງການຈັດຕັ້ງສະແດງອອກ:
+ ສ້າງໃຫ້ອົງການຈັດຕັ້ງມີຄວາມໜັກແໜ້ນເຂັ້ມແຂງຕິດພັນກັບໜ່ວຍພັກແຂວງຮູ້ນໍາພາຮອບດ້ານ
+ ມີຄວາມສາມັກຄີເປັນເອກະພາບບົນພື້ນຖານແນວທາງນະໂຍບາຍ ແລະ ຫຼັກການລວມສູນປະຊາທິປະໄຕຂອງພັກ
+ ສ້າງໃຫ້ການຈັດຕັ້ງມີລະບຽບວິໄນ ແລະ ມີລາຍຮັບທີ່ຊອບກົດໝາຍຢູ່ພາຍໃນການຈັດຕັ້ງ
+ ສະມາຊິກທຸກຄົນພາຍໃນການຈັດຕັ້ງຕ້ອງປອດຄະດີ, ຄຸນະພາບຂອງສະມາຊິກນັບມື້ນັບສູງຂຶ້ນ
- ພັດທະນາປະເທອຊາດສະແດງອອກ:
+ ຕັ້ງໜ້າປະກອບສ່ວນເຂົ້າໃນການປະຕິບັດແຜນພັດທະນາເສດຖະກິດ-ສັງຄົມຂອງລັດຖະບານ ແລະ ທ້ອງຖິ່ນທີ່ອໍານາດການປົກຄອງວາງອອກໃຫ້ປະກົດຜົນເປັນຈິງ
+ ເປັນເຈົ້າການປະຕິບັດໜ້າທີ່ປົກປັກຮັກສາ ແລະ ພັດທະນາສ້າງສາປະເທດຕາມແນວທາງປ່ຽນແປງໃໝ່ຂອງພັກດ້ວຍຄວາມຫ້າວຫັນ ແລະ ຝົດຟື້ນ
+ ຕັ້ງໜ້າເຂົ້າຮ່ວມວຽກງານປ້ອງກັນຊາດປ້ອງກັນຄວາມສະຫງົບ ແລະ ຄວາມເປັນລະບຽບຮຽບຮ້ອຍໃນສັງຄົມ
1. 2ສາມະຄີປະກອບມີ:
- ສາມັກຄີພາຍໃນ: ຄວາມສາມັກຄີພາຍໃນສະແດງອອກດັ່ງນີ້:
+ ມີຄວາມເປັນເອກະພາບທາງດ້ານການເມືອງແນວຄິດການຈັດຕັ້ງ ແລະ ການກະທໍາຕ້ອງປະຕິບັດຢ່າງເຂັ້ມງວດຫຼັກການລວມສູນປະຊາທິປະໄຕ,ນໍາພາເປັນໝູ່ຄະນະ,ແບ່ງໃຫ້ບຸກຄົນຮັບຜິດຊອບ,ສ່ວນໜ້ອຍຂຶ້ນກັບສ່ວນຫຼາຍ,ຂັ້ນລຸ່ມຂຶ້ນກັບຂັ້ນເທິງ,ເຮັດຕາມແນວທາງນະໂຍບາຍຂອງພັກ ແລະ ສອດຄ່ອງກັບລະບຽບກົດໝາຍຂອງລັດ
+ ຍົກສູງຈິດໃຈກຸ້ມຕົນເອງ,ເພິ່ງຕົນເອງ,ສ້າງຄວາມເຂັ້ມແຂງດ້ວຍຕົນເອງ,ມີການຮ່ວມມື ແລະ ອູ້ມຊູຊ່ວຍເຫຼືອເຊິ່ງກັນ ແລະ ກັນລະຫວ່າງຊາວໜຸ່ມດ້ວຍກັນ,ລະຫວ່າງຊາວໜຸ່ມບັນດາເຜົ່າເພດໄວ ແລະ ປະຊາຊົນລາວບັນດາເຜົ່າ
+ ຊ່ວຍເຫຼືອເຊິ່ງກັນ ແລະ ກັນພ້ອມກັນກ້າວໜ້າ,ຊ່ວຍກັນໃຫ້ລຸດພົ້ນອອກຈາກຄວາມທຸກຍາກສາມະຄີກັນເປັນຈິດໜຶ່ງໃຈດຽວເພື່ອຫັນປະເທດເປັນອຸດສາຫະກໍາ ແລະ ທັນສະໄໝ
- ສາມັກຄີພາຍນອກ(ສາກົນ)ສະແດງອອກດັ່ງນີ້:
+ ເພີ້ມທະວີການພົວພັນ ແລະ ຮ່ວມມືກັບສາກົນເພື່ອຍາດແຍ່ງການຊ່ວຍເຫຼືອ,ສະໜັບສະໜູນທາງດ້ານວັດຖຸ ແລະ ຈິດໃຈເສີມຂະຫຍາຍຄວາມສາມັກຄີມິດຕະພາບກັບຄະນະຊາວໜຸ່ມປະເທດເພື່ອນບ້ານຢຸດທະສາດ
2. 3ດີປະກອບມີ:
- ເປັນລູກທີ່ດີຂອງພໍ່ແມ່ສະແດງອອກ:
+ ເປັນລູກຄໍາຮູ້,ມີຄວາມກະຕຸ້ນຮູ້ຄຸນຕໍ່ພໍ່ແມ່,ຮູ້ເຄົາລົບນັບຖືລຸງປ້າອາວອາ ແລະ ຮັກອ້າຍເອື້ອຍນ້ອງໃນຄອບຄົວດຽວກັນ
+ ເປັນລູກທີມີຄວາມຊື່ສັດຕໍ່ພໍ່ແມ່,ບໍ່ສ້າງບັນຫາ ແລະ ຄວາມຫຍຸ້ງຍາກໃຫ້ແກ່ພໍ່ແມ່,ຮູ້ຊ່ວຍເຫຼືອພໍ່ແມ່ຕາມຄວາມສາມາດຂອງຕົນ
+ ເປັນລູກທີ່ມີຄວາມຕັ້ງໜ້າໃນການຮໍ່າຮຽນ,ເຝິກຝົນສະແຫວງຫາຄວາມກ້າວໜ້າຫຼີກເວັ້ນ ແລະ ຫ່າງໄກຈາກຢາເສບຕິດ,ສິ່ງຍໍ້ທໍ້ຕ່າງໆໃນສັງຄົມ
- ເປັນພົນລະເມືອງດີຂອງຊາດ:
+ ມີນໍ້າໃຈຮັກຊາດ,ຮັກລະບຽບໃໝ່ລະບອບປະຊາທິປະໄຕປະຊາຊົນລາວ. ຮັກຄວາມເປັນລາວ, ຮັກວັດທະນະທຳ ແລະ ຮັກມູນເຊື້ອອັນດີງາມຂອງຊາດ.
+ ມີສະຕິເຄົາລົບນັບຖືລະບຽບກົດໝາຍ, ຮູ້ຈັກປະຕິບັດສິດ, ພັນທະ, ໜ້າທີ່ຂອງພົນລະເມືອງທີ່ມີຕໍ່ປະເທດຊາດ
+ ດຸໝັ່ນຂະຫຍັນພຽນ, ມີນໍ້າໃຈປະຢັດມັດທະຍັດ, ຫ້າວຫັນປະກອບສ່ວນເຂົ້າໃນພາລະກິດປົກປັກຮັກສາ ແລະ ສ້າງສາພັດທະນາປະເທດຊາດກໍ່ຄືທ້ອງຖິ່ນຂອງຕົນອາໄສຢູ່
+ ປົກປັກຮັກສາເສີມຂະຫຍາຍ ແລະ ກໍ່ສ້າງວັດທະນະທໍາອັນດີງາມຂອງຊາດຂອງຊົນເຜົ່າຕ່າງໆ
- ເປັນຜູ້ສືບທອດທີ່ດີຂອງພັກ
+ ເຊື່ອມຊຶມແນວທາງນະໂຍບາຍຂອງພັກຢ່າງເລິກເຊິ່ງ, ເຊື່ອໝັ້ນຢ່າງຕາມໃຈຕໍ່ການນຳພາຂອງພັກປະຊາຊົນປະຕິວັດລາວ
+ ມີອຸດົມການອັນສູງສົ່ງ, ມີຄວາມຊື່ສັດຕໍ່ພັກ, ຕໍ່ປະຊາຊົນ, ກຽມພ້ອມເສຍສະຫຼະທຸກສິ່ງຢ່າງເພື່ອຄວາມສົມບູນພູນສຸກຂອງປະເທດຊາດ
+ ຍຶດໝັ້ນແນວທາງຂອງພັກ, ຖືແນວທາງນະໂຍບາຍຂອງພັກເປັນພື້ນຖານແນວຄິດ, ຍຶດໝັ້ນອຸດົມຄະຕິສັງຄົມນິຍົມ
+ ມີຈິດໃຈກຽມພ້ອມສືບທອດພາລະກິດ ແລະ ອຸດົມຄະຕິຂອງພັກຢູ່ສະເໝີ
+ ເຝິກຝົນຫຼໍ່ຫຼອມຕົນເອງໃຫ້ກາຍເປັນສະມາຊິກພັກຜູ້ຈົງຮັກພັກດີຕໍ່ອຸດົມຄະຕິຂອງພັກ, ຈຸດໝາຍສຸດທ້າຍຂອງການປະຕິວັດ, ປົກປັກຮັກສາ ແລະ ສ້າງສາລະບອບໃໝ່ໃຫ້ສີວິໄລຮຸ່ງເຮືອງ
3. 4ພັດທະນາປະກອບມີຄື:
- ພັດທະນາຕົນເອງຕ້ອງສະແດງອອກຄື:
+ ເຊື່ອມຊຶມກຽມພ້ອມຈັດຕັ້ງປະຕິບັດແນວທາງນະໂຍບາຍຂອງພັກ-ລັດພັດທະນາຕົນເອງໃຫ້ມີລະດັບການສຶກສາໃຫ້ນັບມື້ນັບສູງຂຶ້ນທຽບເທົ່າກັບການຂະຫຍາຍຕົວຂອງສັງຄົມເຊັ່ນ: 5ຫຼັກມູມການສຶກສາຂອງພັກ
+ ໃຫ້ຕົນເອງມີວຽກເຮັດງານທໍາ, ມີວິຊາອາຊີບທີ່ມີລາຍຮັບທີ່ຖືກຕ້ອງຕາມລະບຽບກົດໝາຍ, ມີລະບຽບວິໄນເຂັ້ມງວດ, ມີສຸຂະພາບຮ່າງກາຍ ແລະ ຈິດໃຈທີ່ເຂັ້ມແຂງ
- ພັດທະນາຄອບຄົວສະແດງອອກ:
+ ສ້າງຄອບຄົວໃຫ້ເປັນຄອບຄົວວັດທະນະທໍາ, ສ້າງຄອບຄົວໃຫ້ມີຄວາມອົບອຸ່ນ, ມີລາຍຮັບທີ່ຖືກຕາມກົດໝາຍ
+ ທຸກໆຄົນໃນຄອບຄົວມີການສຶກສາສູງຂຶ້ນເລື້ອຍໆ
+ ສ້າງຄອບຄົວໃຫ້ເປັນຄອບຄົວທີ່ປອດຄະດີ ແລະ ສິ່ງເສບຕິດ
- ພັດທະນາອົງການຈັດຕັ້ງສະແດງອອກ:
+ ສ້າງໃຫ້ອົງການຈັດຕັ້ງມີຄວາມໜັກແໜ້ນເຂັ້ມແຂງຕິດພັນກັບໜ່ວຍພັກແຂວງຮູ້ນໍາພາຮອບດ້ານ
+ ມີຄວາມສາມັກຄີເປັນເອກະພາບບົນພື້ນຖານແນວທາງນະໂຍບາຍ ແລະ ຫຼັກການລວມສູນປະຊາທິປະໄຕຂອງພັກ
+ ສ້າງໃຫ້ການຈັດຕັ້ງມີລະບຽບວິໄນ ແລະ ມີລາຍຮັບທີ່ຊອບກົດໝາຍຢູ່ພາຍໃນການຈັດຕັ້ງ
+ ສະມາຊິກທຸກຄົນພາຍໃນການຈັດຕັ້ງຕ້ອງປອດຄະດີ, ຄຸນະພາບຂອງສະມາຊິກນັບມື້ນັບສູງຂຶ້ນ
- ພັດທະນາປະເທອຊາດສະແດງອອກ:
+ ຕັ້ງໜ້າປະກອບສ່ວນເຂົ້າໃນການປະຕິບັດແຜນພັດທະນາເສດຖະກິດ-ສັງຄົມຂອງລັດຖະບານ ແລະ ທ້ອງຖິ່ນທີ່ອໍານາດການປົກຄອງວາງອອກໃຫ້ປະກົດຜົນເປັນຈິງ
+ ເປັນເຈົ້າການປະຕິບັດໜ້າທີ່ປົກປັກຮັກສາ ແລະ ພັດທະນາສ້າງສາປະເທດຕາມແນວທາງປ່ຽນແປງໃໝ່ຂອງພັກດ້ວຍຄວາມຫ້າວຫັນ ແລະ ຝົດຟື້ນ
+ ຕັ້ງໜ້າເຂົ້າຮ່ວມວຽກງານປ້ອງກັນຊາດປ້ອງກັນຄວາມສະຫງົບ ແລະ ຄວາມເປັນລະບຽບຮຽບຮ້ອຍໃນສັງຄົມ
ສານລຶບພະສູນ
สารลึบพะสูน: วรรณคดีลุ่มน้ำโขงที่ไม่โปร่งใส
โดย ปราโมทย์ ในจิต
ในบรรดาวรรณคดีแห่งลุ่มแม่น้ำโขงทั้งมวลทั้งสิ้นนั้น ข้าพเจ้ารู้สึกไม่โปร่งโล่งใจเป็นที่สุดกับวรรณคดีแห่งบรรพชนของเราเรื่องหนึ่ง ที่ดูเหมือนว่าพวกเราน่าจะให้ความสนใจเป็นอันดับต้น ๆ เสียด้วยซ้ำไป แต่เท่าที่ผ่านมา กลับถูกละเลยในการชำระสะสางให้เกิดความชัดเจนอย่างเป็นเอกภาพทั้งชื่อเรื่อง การจัดประเภท การตีความเนื้อหา ผู้แต่ง รวมไปถึงยุคสมัยของการก่อเกิดก็ยังคลุมเครือมากทีเดียว ซึ่งวรรณคดีเรื่องนี้ก็คือ “สารลึบพระสูรย์” หรือ “สารลึปสูญ” หรือ “สารลึบบ่สูญ”หรือ ฯลฯ (และหรือชื่ออื่นอีกมาก)นี่เอง ถึงวันนี้ สมควรที่จะเป็นภารกิจของเราที่จะต้องมาสังคายนากันให้สิ้นสุด ให้ได้ข้อสรุปในประเด็นดังกล่าวดีไหม หรือเรายังจะปล่อยปละละเลยไปอีก โดยคิดว่าน่าจะเป็นภาระของชนรุ่นต่อ ๆ ไปดีกว่า แล้วคนรุ่นเรานี้ขาดไร้ภูมิปัญญาที่จะชำระเรื่องดังกล่าวถึงเพียงนั้นเชียวหรือ ?
ข้าพเจ้าก็เพิ่งสนใจจริงจังประมาณสามเดือนมานี่เอง ที่สนใจเพราะสงสัยว่าทำไมวรรณคดีเรื่องนี้ชื่อถึงแปลก และเนื้อหานั้นว่าด้วยเรื่องอะไร พอไถ่ถามเพื่อนพ้องที่สอนในรั้วมหาวิทยาลัย และคนเคยเรียนในสถาบันแถวตักศิลามาก่อน ก็ไม่ได้ความแน่ชัด บอกว่ายังไม่ได้ศึกษาลงลึกเพียงพอเช่นกัน ข้าพเจ้าตัดสินใจเริ่มต้นโดยเข้าห้องสมุดมหาวิทยาลัยแห่งหนึ่งหาหนังสือวรรณกรรมอีสานของอาจารย์ธวัช ปุณโณทกค้นดู ค้นอย่างไรก็ไม่พบชื่อของวรรณคดีเรื่องนี้ รู้สึกท่านจะสนใจวรรณคดีเรื่อง “พื้นเวียง” เป็นพิเศษ แต่แปลกมากที่ไม่กล่าวถึงเรื่องนี้ไว้เลย วันหนึ่งไปที่ศูนย์วิทยบริการมหาวิทยาลัยมหาสารคาม ได้ถ่ายเอกสารหนังสือ “ลึปสูญ” ของคุณพรชัย ศรีสารคามตรวจแก้และเรียบเรียงใหม่ปี 2528 มา และหนังสือ“ลักษณะวรรณกรรมอีสาน” ของจารุวรรณ ธรรมวัตร ทั้งได้ค้นหนังสือเก่า ๆในตู้ที่บ้านเจอหนังสือภาษาลาวที่ซื้อเก็บ ๆไว้นานแล้วอีก 2 เล่มคือ “ประโหยดของวันนะคะดี” ของมหาสิลา วีระวงส์ กับ “สานลึบพะสูน” ของคณะค้นคว้าภาควิชาภาษาลาววรรณคดี คณะอักษรศาสตร์ มหาวิทยาลัยแห่งชาติ(ลาว) จึงเข้าเค้ากระเตื้องขึ้นมาบ้าง
สารลึบพะสูนเป็นภาพสะท้อนวิทยาการคลื่นลูกที่ ๑ แห่งอุษาคเนย์เป็นอย่างดี
วรรณคดีเป็นศิลปะประเภทหนึ่งที่ผู้สร้างและผู้เสพของเราในยุคที่มีความหมายตรงกับคำว่า “สิปปะ” ไม่ใช่ “ศิลปะ” อย่างความหมายของฝรั่งตะวันตก กล่าวคือ ไม่จำเป็นต้องระบุว่าใครเป็นคนแต่ง ไม่ต้องพะวงเรื่องลิขสิทธิ์อันมีผลประโยชน์เรื่องเงินทอง(ทุน)มาข้องเกี่ยว รวมทั้งเขียน(จาร)ลงใบลานเพียงฉบับเดียว ถ้าอยากอ่านกว้างขวางออกไปก็มาคัดลอกไปสิ(ไม่มีโรงพิมพ์) ซึ่งมีผลทำให้เกิดต้นฉบับที่หลากหลายและกระจายไปทั่วลุ่มแม่น้ำโขง พอเวลาล่วงเลยไปก็ไม่รู้ว่า “ฉบับใด” คือ “ต้นฉบับ”ดั้งเดิม แถมเนื้อหา และทั้งชื่อเรื่องก็เพี้ยนกันไปตามสติปัญญาของผู้คัดลอกเป็นลำดับตกเป็นทอด ๆมาอีกด้วย
พระราชบัญญัติประถมศึกษาแห่งชาติ ปี 2464 ฉบับแรกกว่าจะครอบคลุมพื้นที่ภาคอีสานได้เบ็ดเสร็จใช้เวลาประมาณหนึ่งทศวรรษทีเดียว1 จึงทำให้ตัวอักษรไทยมีอิทธิพลในการใช้สื่อสารในชีวิตประจำวัน ถึงกระนั้นก็ตามตัวอักษรไทยน้อย และอักษรธรรมอีสานก็ยังนิยมมาสืบเนื่องมาถึงสมัยกึ่งพุทธกาล(2500) จึงนิยมถอดจากหนังสือหนังหาใบลานไปเป็นอักษรไทย มาพิมพ์เป็นรูปเล่มในโรงพิมพ์ตามวิทยาการคลื่นลูกที่สอง
ชื่อเรื่องและความหมายที่ยังไม่เป็นหนึ่งเดียว
ดังที่กล่าวมาแล้วว่า ชื่อเรื่องนั้นมีหลากหลายชื่อที่สุด โดยเฉพาะของคนไทยฝั่งขวาของแม่น้ำโขงที่ใช้อักษรไทยเขียนนี้เขียนไว้มากมายเสียจริง ๆซึ่งเกี่ยวโยงถึงความหมายและเนื้อเรื่องอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ เท่าที่ศึกษาสามารถแยกออกได้เป็น 2 กลุ่มด้วยกัน ดังนี้
กลุ่มที่หนึ่งคือคนไทย ใช้ว่า ลึปสูญ (ฉบับพรชัย ศรีสารคาม เรียบเรียง 2528), ลึบบ่สูญ (หลายคนในเว็บไซค์ไทยปัจจุบัน และคำบอกเล่า), ลึบปสูญ(พจนานุกรมภาคอีสาน-ภาคกลาง ฉบับปณิธาน 2515) ลึบพระสูรย์และลึบปสูญ(สารานุกรมภาษาอีสาน-ไทย-อังกฤษ ปรีชา พิณทอง 2532), ลึบปสูรย์ (อริยานุวัตร เขมจารี 2512), และมีทั้งลึปสูญตัวผู้กับลึปสูญตัวเมียที่อยู่จังหวัดนครพนมอีกด้วย (สุรมนตรี จักรชุม-ยืนยัน 2553), โสมใจคึด (หนังสือใบลานฉบับวัดหนองบัว จ.ขอนแก่น) และสมที่คึด(หนังสือใบลานเมืองด้านซ้าย) ก็มี ส่วนความหมายนั้นแปลว่า “ลบไม่หาย”และ ลึบพระสูรย์ หมายถึงลบหรือปิดบังดวงอาทิตย์
กลุ่มที่สองคือคนลาว ใช้ว่า ลึบบ่สูน (ส.เดชา 2518), ลึบพะสูน (สิลา วีระวงส์ 2503), ลึพสูน (คณะกรรมการวรรณคดี 2509), สมที่คึด (หนังสือใบลานบ้านหนองลำจันเหนือ เมืองจำพอน แขวงสะหวันนะเขด) ความหมายส่วนมากทางลาวจะเน้นที่หมายถึงการปิดบังแสงดวงอาทิตย์
ใครแต่ง ?
นับว่าเป็นวรรณคดีที่มีผู้สันนิษฐานถึงผู้ประพันธ์ไว้หลากหลายมากที่สุดเช่นกัน จึงขอยกมาพิจารณาดังต่อไปนี้
1. ท้าวปางคำ เป็นผู้ประพันธ์ ในหนังสือลึปสูญ ฉบับพรชัย ศรีสารคาม เรียบเรียง ได้บันทึกในคำปรารภว่า “ท่านหลวงพ่อพระอริยานุวัตร ได้กล่าวว่า เรื่องนี้ท้าวปางคำ ผู้ครองเมืองหนองบัวลำภู(ลางท่านว่า หนองบัวลำภู) ได้แต่งขึ้นเมื่อ 600 กว่าปีมาแล้ว แสดงความรักความคิดถึงที่มีต่อนางเภานางแพง” และมีนักเขียนลาวอีกคนหนึ่งที่สนับสนุนว่าท้าวปางคำแต่ง คือ ดวงไซ หลวงพะสี แต่ขณะนี้ยังไม่มีรายละเอียด
2. พระเจ้าอนุวงศ์ กษัตริย์แห่งเวียงจันองค์สุดท้าย(ครองราชย์ปี 2347-2369) คนลาวส่วนมากจะพูดเช่นนี้ตามความสันนิษฐานของ มหาสิลา วีระวงส์ ได้ให้เหตุผลว่า “พระเจ้าอนุวงศ์คงมีความเจ็บแค้นแน่นพระทัยในการที่ประเทศของพระองค์เสียอิสรภาพ และพระองค์ก็คิดจะกู้ชาติอยู่เสมอ ซึ่งสันนิษฐานได้จากข้อความที่กล่าวไว้ในหนังสือลึบพะสูนที่ว่า : ดวงนี้ ชื่อว่า บุแผ่นธรณีดั้นกุมพระกรกำโฮบ และตอนที่ว่า ครุฑอ้าปากขึ้นขำเมฆเฮืองฤทธิ์ จันโทเมามัว มุดมึดแสงสูญอ้ำ นี้หมายความว่า อาณาจักรไทยถือตราครุฑ ลาวถือนาค หรือพระจันทร์ เวลานั้นครุฑมีอำนาจ พระจันทร์ คืออาณาจักรลาวเวียงจัน จึ่งมึดมัวลง” และคณะวิจัยสานลึบพะสูน ในโครงการค้นคว้าวรรณคดีสมัยอาณาจักรลาวล้านช้างเสื่อมโทรม คณะค้นคว้าภาควิชาภาษาลาววรรณคดี คณะอักษรศาสตร์ มหาวิทยาลัยแห่งชาติ ค.ศ. 2002 ก็สันนิษฐานไว้เช่นนี้เหมือนกัน
3. พระมหาสมณพราหมาจารย์สิบสองกวี ซึ่งเป็นพระสังฆราชองค์สุดท้ายของอาณาจักรล้านช้าง และเป็นที่ปรึกษาราชสำนัก(ของพระเจ้าอนุวงศ์) ผู้ที่สันนิษฐานคือคนลาวชื่อท่านมหาบุนยก แสนสูนทอน ที่ปรึกษาคณะวิจัยสานลึบพะสูน ในโครงการค้นคว้าวรรณคดีสมัยอาณาจักรลาวล้านช้างเสื่อมโทรม คณะค้นคว้าภาควิชาภาษาลาววรรณคดี คณะอักษรศาสตร์ มหาวิทยาลัยแห่งชาติ และคนลาวอีกคนหนึ่งที่สันนิษฐานว่านักปราชญ์ในราชสำนักของพระเจ้าอนุวงศ์แต่งคือ บุนทะนอง ชมไชผน นักเขียนอีสระผู้โดดเด่นของลาวยุคปัจจุบัน
4. นักปราชญ์แห่งลุ่มแม่น้ำโขงยุคหลังพระเจ้าอนุวงศ์ คำสันนิษฐานนี้เป็นของท่านมหาสวิง บุญเจิม ที่กรุณาให้สัมภาษณ์วันที่ 22 ธันวาคม 2553 เวลา 15.00 น. ณ สำนักพิมพ์มรดกอีสาน เลขที่ 229-231 ถนนแจ้งสนิท ต.ในเมือง อ.เมือง จ.อุบลราชธานี ว่าเป็นนักปราชญ์ลาว(เป็นใครนั้นยังไม่ชัดเจน) อันมีจุดประสงค์แต่งขึ้นเพื่อเตือนคนลาวให้ระวังคนไทย เพราะช่วงเวลานั้นลาวอยู่ภายใต้การปกครองของสยาม มีเหตุการณ์ที่ถูกเจ้านายไทยข่มเหงรังแก เช่น ถ้ากำลังเลี้ยงไก่ชนอยู่ใต้ถุนบ้านอย่างปกติสุข เมื่อเจ้านายคนไทยมาพบเข้าเกิดชอบก็ขอไปดื้อ ๆ แม้ลูกสาวสวยก็ขอไปเป็นคนรับใช้ที่บ้านและกลายเป็นเมียเก็บในที่สุด ต่อมาจึงนิยมทำสวนหลังบ้าน เลี้ยงไก่ และให้ลูก ๆอยู่ในสวนไม่ต้องอยู่ใต้ถุนหรือหน้าบ้านเพื่อหลบสายตาคนไทย มหาสวิง บุญเจิมเป็นอีกคนหนึ่งที่มีความประสงค์ให้เกิดมีการจัดสัมมนาสะสางวรรณคดีเรื่อง “สาส์นลึบบ่สูญ” นี้ขึ้น ท่านเคยมีผลงานชำระเรื่องนี้ตีพิมพ์ออกมาแล้วตั้งแต่ปี 2539 ใช้ชื่อว่า “กาละนับมื้อส่วย” จากต้นฉบับอันเลอะเลือนที่มีใครคนหนึ่งถ่ายเป็นเอกสารมาให้ในปี 2505 ที่เลอะเลือนก็แต่งเพิ่มเติมไปด้วย
เกี่ยวกับผู้แต่งจึงยังไม่มีข้อสรุปชัดเจน และยังเป็นข้อสันนิษฐานในสี่บุคคลนี้ต่อไป ซึ่งมีความสัมพันธ์โยงถึงข้อสันนิษฐานว่า วรรณคดีเรื่องนี้เกิดขึ้นในยุคใดด้วยอย่างปฏิเสธไม่ได้ จึงขอยกข้อสรุปของคณะวิจัยสานลึบพะสูน ในโครงการค้นคว้าวรรณคดีสมัยอาณาจักรลาวล้านช้างเสื่อมโทรม คณะค้นคว้าภาควิชาภาษาลาววรรณคดี คณะอักษรศาสตร์ มหาวิทยาลัยแห่งชาติ ค.ศ. 2002 มาให้ท่านผู้อ่านพิเคราะห์ดังนี้ “มหาสิลา วีระวงส์ และอาจารย์บุนยก แสนสูนทอน แม้ว่ามีความเห็นแตกต่างกันเรื่องผู้แต่ง แต่ก็เป็นมีเอกภาพในเรื่องของยุคสมัยการแต่ง คือ สารนี้แต่งขึ้นในรัชสมัยพระเจ้าอนุวงศ์ สำหรับความเห็นของพระอริยานุวัตรนั้น มีความสับสนด้านประวัติศาสตร์ ช่วงเวลาที่อ้าง (600 ปี)กับเหตุการณ์ประวัติศาสตร์ (ยุคท้าวปางคำเป็นช่วงท้ายคริสต์ศตวรรษที่ 17 –ซึ่งไม่ถึง 600 ปี) ไม่ตรงกันประการหนึ่ง นอกจากอ้างอิงเนื้อเรื่องในสารกล่าวถึงความรัก และความเป็นเอกด้านบทกวีแล้ว ไม่มีเหตุการณ์อื่นที่จะช่วยสนับสนุนให้เป็นที่เชื่อถือได้ ความเห็นของมหาสิลา วีระวงส์และอาจารย์บุนยก แสนสูนทอนมีเหตุผลที่ควรได้รับการศึกษา เมื่อศึกษาจากสาร มีตอนได้กล่าวถึงความคิดที่จะไปขอความช่วยเหลือจากต่างอาณาจักรหรือต่างประเทศ ดู
ฉบับถนุพล ไชยสินธุ์ (สมที่คึด) เขียนว่า
ยังอยากหาฝูงพี่น้อง ทางหงสามาอยู่ จิคือลือ
ทังหมู่ห้อ เชิญพร้อมพ่ำซวา (หน้า 1)
ฉบับคณะกรรมการวรรณคดี เขียนว่า
เฮียม อยากไปวานฝูงพี่น้อง งศ์วานให้มาซ่อย ซิคือลือ
ทังหมู่ห้อ กะเลิงพร้อมพ่ำแกว (หน้า 17)
การกล่าวถึงซวา(หลวงพระบาง)ก็ดี การกล่าวถึง แกว(เวียดนาม) ก็ดี นั้นได้ชี้ช่องให้พวกเราสันนิษฐานว่า สารเกิดขึ้นหลังอาณาจักรล้านช้างเสียความเป็นเอกราช และแตกแยกเป็นหลายอาณาจักร ในการเตรียมการต่อสู้กู้เอาเอกราช อาณาจักรล้านช้างเวียงจันเคยได้ขอความร่วมมือจากหลวงพระบาง พร้อมกันนั้น ก็มีแต่อาณาจักรล้านช้างเวียงจันเท่านั้นที่มีสัมพันธไมตรีกับเวียดนาม (แกว) หลังจากประเทศชาติแตกแยก ถ้าเป็นเช่นนี้แล้ว มันไม่เพียงแต่บ่งบอกให้รู้ว่าสารนี้แต่งขึ้นในยุคหลังประเทศชาติแตกแยกซึ่งก็ยังรู้ได้ว่า แต่งขึ้นในเขตอาณาจักรเวียงจันล้านช้างอีกด้วย”
เนื้อเรื่องเกี่ยวกับอะไร ?
ในหนังสือลึปสูญ ฉบับพรชัย ศรีสารคาม เรียบเรียง ได้บันทึกในคำปรารภเกี่ยวกับเนื้อเรื่องว่า “เมื่อพิจารณาตามเนื้อหาแล้ว เรื่อง”ลึปสูญ” มีลักษณะเหมือนจดหมายระบายความในใจของชายคนหนึ่งซึ่งมีต่อหญิงคนรัก” และจารุวรรณ ธรรมวัตรได้แบ่งวรรณกรรมภาคตะวันออกเฉียงเหนือตามลักษณะเนื้อเรื่อง โดยจัดให้ “สารสึปสูรย์” เป็นวรรณกรรมนิราศ (ระบุว่ามีเพียงเรื่องเดียว) และแบ่งวรรณกรรมภาคตะวันออกเฉียงเหนือตามลักษณะสำคัญของเนื้อเรื่องของ นาร์ธรอป ไพรเออร์ บอกว่าเป็นประเภทที่ 2 คือ External Fiction หรือ Thermatic หมายถึงวรรณกรรมที่จุดสนใจของเรื่องอยู่ที่ความคิดเห็นหรือแนวความคิดของผู้แต่งซึ่งเกี่ยวพันกับสิ่งแวดล้อมและสังคมของผู้แต่งเอง เช่น ท้าวคำสอน อินทิญาณสอนลูก กาพย์ปู่สอนหลาน กาพย์หลานสอนปู่ สารสึปสูรย์ กาพย์พระมุนี ฯลฯ ซึ่งไม่มีรายละเอียดมากไปกว่านี้
เนื้อหาของเรื่องทั้งคุณพรชัย ศรีสารคามที่อ้างถึงหลวงพ่อพระอริยานุวัตร และจารุวรรณ ธรรมวัตร มีความเห็นในแนวเดียวกันคือ เป็นวรรณคดีนิราศ มีลักษณะเหมือนจดหมายระบายความในใจของชายคนหนึ่งซึ่งมีต่อหญิงคนรัก
ส่วนมหาสวิง บุญเจิม มหาสิลา วีระวงส์ และคณะวิจัยสานลึบพะสูน ในโครงการค้นคว้าวรรณคดีสมัยอาณาจักรลาวล้านช้างเสื่อมโทรม คณะค้นคว้าภาควิชาภาษาลาววรรณคดี คณะอักษรศาสตร์ มหาวิทยาลัยแห่งชาติ มีความเห็นว่า เป็นวรรณกรรมหรือวรรณคดีการเมือง ที่ซ่อนเนื้อหาใช้รูปแบบการ-เขียนสารถึงคนรัก มีเนื้อหาเป็นรหัสลับที่ต้องตีความ โดยเฉพาะคณะวิจัยสานลึบพะสูน มีข้อสรุปว่า “ได้ผ่านการวิเคราะห์ สารได้ยกให้เห็นความสัมพันธ์ของเนื้อหา ในแต่ละบั้น(ตอน) ดังนี้
1. บั้นที่หนึ่ง (บั้นบังรหัส) ได้สะท้อนถึงการดิ้นรนของนักชาตินิยม ที่อยากปลุกระดมปวงชนทั้งชาติให้ลุกขึ้นต่อสู้กับศัตรู ในเงื่อนไขที่ประเทศชาติถูกต่างชาติที่มีกำลังแข็งแกร่งกว่าครอบครอง และจิตใจของคนลาวบางกลุ่มแตกแยก ประชาชนตกอยู่ในสภาวะบ้านแตกสาแหรกขาด ซึ่งเป็นปัญหาหนักในการปลุกระดม ถ้าจะกล่าวตรง ๆก็กลัวจะเสียความลับนั่นเอง ถ้าจะไม่พูดกลับมีคนจำนวนไม่น้อยที่ไม่รู้เห็นสภาพความเป็นไปที่ควรจะแก้ไข อย่างไรก็ตาม ผู้แต่งได้สอดแทรกแนวคิดความรักชาติ โดยผ่านการเปรียบเทียบ สุดท้ายผู้แต่งยังเน้นย้ำว่า ถ้าต้องการเอกราชกลับมา มีแต่ร่วมแรงร่วมใจกันลุกขึ้นต่อสู้ด้วยอาวุธเท่านั้น
2. บั้นที่สอง (บั้นสมที่คึด) ซึ่งเป็นตอนกลางของสารนั้น ได้สะท้อนให้เห็นถึงยุทธศาสตร์ ยุทโธบาย ยุทธวิธี และการจัดตั้งกลุ่มหัวหอก เพื่อต่อสู้แย่งเอาเอกราชแห่งชาติจากศักดินาสยาม การดำเนินการต่อสู้นั้น ต้องโน้มน้าวให้มีการนำที่เข้มแข็ง และปวงชนจะต้องมีความสมัครสมานสามัคคีอย่างแน่นแฟ้น หน้าที่นี้ก็เป็นหน้าที่ของปวงชนลาวทั้งมวล ทุกคนต้องได้ขบคิด และร่วมพันธกิจ
3. บั้นสุดท้าย (บั้นสุดที่อ่าว) กล่าวถึงความมุ่งมาดปรารถนาที่ต้องการปลดปล่อยชาติ ช่วงชิงเอาเอกราชกลับคืนมา ซึ่งเป็นความปรารถนาอันแรงกล้า จนทำให้ผู้แต่งไม่เป็นสุขกินไม่ได้นอนไม่หลับ มีความกระวนกระวายใจ และคลั่งแค้น เพราะไม่พอใจ ไม่ชอบการใช้ชีวิตในภาวะที่ประเทศชาติเสียเอกราชและเป็นเมืองขึ้นของชาติอื่นเช่นนี้ ในที่สุด ผู้แต่งได้ตัดสินใจ ขอเอาชีวิตมาแลกกับความเป็นเอกราช นี่คือจุดยืน คืออุดมการณ์ที่ไม่เปลี่ยนแปลง
เนื่องจากสารลึบพะสูน เขียนในรูปแบบวรรณคดีเริงรมย์ โดยยืมวิธีการนำเสนอความรักระหว่างหนุ่มสาว มาใช้ในการเสนอถึงความรักชาติ ซึ่งกลวิธีการประพันธ์เช่นนี้ เป็นรูปแบบวิธีการแต่งของวรรณคดีการเมืองอีกประเภทหนึ่งที่อยู่ภายใต้ระบอบศักดินาเผด็จการ ฉะนั้น เนื้อหาของ “สารลึบพะสูน” ได้ทำให้เกิดหลายแนวคิด หลายประเด็นพิจารณา และการตีความ การดำเนินการวิจัยค้นคว้าครั้งนี้ เป็นการจะช่วยให้พวกเราได้รับรู้ในอีกหลายแง่มุมที่เป็นประโยชน์ ที่ยังไม่ได้ขุดค้นออกมาให้หมดสิ้นได้”
ข้าพเจ้าได้ข่าวแว่ว ๆว่าทางเอื้อยดวงเดือน บุนยาวง แห่งสำนักพิมพ์ดอกเกด สปป.ลาวต้องการจะจัดสัมมนาเรื่องนี้ด้วย ไม่ทราบข่าวนี้เป็นจริงเพียงใด รวมทั้งมหาสวิง บุญเจิมแห่งเมืองนักปราชญ์ลุ่มน้ำมูลก็ประสงค์จะเข้าร่วมการสัมมนาเรื่องนี้ทุกที่ทุกแห่ง ปรากฎการณ์ดังกล่าว ข้าพเจ้าถือเป็นข่าวดี เป็นนิมิตหมายที่เปี่ยมด้วยคุณค่ายิ่ง แต่จะเกิดการสัมมนาเรื่องนี้ขึ้นได้ ณ ที่ใด และเวลาใดหนอ ? ยังเป็นคำถามค้างคาหัวใจไม่ยอมเหือดหาย
และทั้งหมดทั้งสิ้นที่กล่าวมาข้างต้นนั้น ข้าพเจ้ายังไม่ขอสรุปในทัศนะส่วนตัว แต่ขอเป็นเพียงไม้ขีดไฟเล็ก ๆอีกก้านหนึ่ง เพื่อส่งทอดไปถึงผู้คนแห่งลุ่มน้ำโขง คณะบุคคลแห่งภาคภาษาตะวันออกในสถาบันการศึกษาทั้งมวล ได้เห็นความจำเป็นและความสำคัญที่จะร่วมมือกันจัดสัมมนาวรรณคดีเรื่อง “สารลึบพะสูน” ให้ได้ข้อยุติในสิ่งที่ยังคลุมเครือไม่ชัดเจนดังกล่าว ข้าพเจ้าสละเวลาอันน้อยนิดในการสืบค้นมานำเสนอให้เห็นภาพรวมในวาระนี้ เพื่อพวกเราทั้งมวลจะได้ต่อยอดภูมิปัญญา และเก็บเกี่ยวผลประโยชน์แห่งคุณค่าอันหาที่เปรียบมิได้นั้นร่วมกันในอนาคต.
1 สัมภาษณ์นายสวิง บุญเจิม วันที่ 22 ธันวาคม 2553 เวลา 15.00 น. ที่สำนักพิมพ์มรดกอีสาน เลขที่ 229-231 ถนนแจ้งสนิท ต.ในเมือง อ.เมือง จ.อุบลราชธานี
บรรณานุกรม
ภาษาไทย
คณะกรรมการจัดทำพจนานุกรมถิ่นอีสาน. พจนานุกรมภาคอีสาน-ภาคกลางฉบับปณิธานสมเด็จพระมหา-
วีรวงศ์(ติสฺสมหาเถระ). พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ : ไทยวัฒนาพานิช, 2515.
จารุวรรณ ธรรมวัตร. ลักษณะวรรณกรรมอีสาน. พิมพ์ครั้งที่ 1. มหาสารคาม : ศูนย์ศิลปะและวัฒนธรรม
อีสาน มหาวิทยาลัยศรีนคริทรวิโรฒ, 2521.
ธวัช ปุณโณทก. วรรณกรรมอีสาน. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ : โอเดียนสโตร์, 2522.
ปรีชา พิณทอง, ดร. สารานุกรมภาษาอีสาน-ไทย-อังกฤษ. พิมพ์ครั้งที่ 1. อุบลราชธานี : โรงพิมพ์ศิริธรรม, 2532.
พรชัย ศรีสารคาม. ลึปสูญ. พิมพ์ครั้งที่ 1. มหาสารคาม : ศูนย์วัฒนธรรมจังหวัดมหาสารคาม, 2528.
สวิง บุญเจิม. กาละนับมื้อส่วย. พิมพ์ครั้งที่ 1. อุบลราชธานี : มรดกอีสาน, 2539.
ภาษาลาว
คนะกัมมะกานวันนะคดี. สานลึพสูน. พิมพ์ครั้งที่ 2. เวียงจัน : กมวันนะคดี, 2509.
คะนะค้นคว้าพากวิชาพาสาลาว-วันนะคดี คะนะอักสอนสาด มะหาวิทยาไลแห่งชาด. สานลึบพะสูน. พิมพ์-
ครั้งที่ 1. เวียงจัน : วิสาหะกิดโฮงพิมสึกสา, 2002.
สิลา วีระวงส์. ประโหยดของวันนะคดี. พิมพ์ครั้งที่ 2. เวียงจัน : ไผ่หนามการพิม, 1996.
บทความ
สุชาติ สวัสดิ์ศรี. “ศิลปะทั้งผองพี่น้องกัน.” ช่อการะเกด 54 : ตุลาคม-ธันวาคม 2553: 275-290.
เว็บไซค์
www.laopoetscorner.blogspot.com
โดย ปราโมทย์ ในจิต
ในบรรดาวรรณคดีแห่งลุ่มแม่น้ำโขงทั้งมวลทั้งสิ้นนั้น ข้าพเจ้ารู้สึกไม่โปร่งโล่งใจเป็นที่สุดกับวรรณคดีแห่งบรรพชนของเราเรื่องหนึ่ง ที่ดูเหมือนว่าพวกเราน่าจะให้ความสนใจเป็นอันดับต้น ๆ เสียด้วยซ้ำไป แต่เท่าที่ผ่านมา กลับถูกละเลยในการชำระสะสางให้เกิดความชัดเจนอย่างเป็นเอกภาพทั้งชื่อเรื่อง การจัดประเภท การตีความเนื้อหา ผู้แต่ง รวมไปถึงยุคสมัยของการก่อเกิดก็ยังคลุมเครือมากทีเดียว ซึ่งวรรณคดีเรื่องนี้ก็คือ “สารลึบพระสูรย์” หรือ “สารลึปสูญ” หรือ “สารลึบบ่สูญ”หรือ ฯลฯ (และหรือชื่ออื่นอีกมาก)นี่เอง ถึงวันนี้ สมควรที่จะเป็นภารกิจของเราที่จะต้องมาสังคายนากันให้สิ้นสุด ให้ได้ข้อสรุปในประเด็นดังกล่าวดีไหม หรือเรายังจะปล่อยปละละเลยไปอีก โดยคิดว่าน่าจะเป็นภาระของชนรุ่นต่อ ๆ ไปดีกว่า แล้วคนรุ่นเรานี้ขาดไร้ภูมิปัญญาที่จะชำระเรื่องดังกล่าวถึงเพียงนั้นเชียวหรือ ?
ข้าพเจ้าก็เพิ่งสนใจจริงจังประมาณสามเดือนมานี่เอง ที่สนใจเพราะสงสัยว่าทำไมวรรณคดีเรื่องนี้ชื่อถึงแปลก และเนื้อหานั้นว่าด้วยเรื่องอะไร พอไถ่ถามเพื่อนพ้องที่สอนในรั้วมหาวิทยาลัย และคนเคยเรียนในสถาบันแถวตักศิลามาก่อน ก็ไม่ได้ความแน่ชัด บอกว่ายังไม่ได้ศึกษาลงลึกเพียงพอเช่นกัน ข้าพเจ้าตัดสินใจเริ่มต้นโดยเข้าห้องสมุดมหาวิทยาลัยแห่งหนึ่งหาหนังสือวรรณกรรมอีสานของอาจารย์ธวัช ปุณโณทกค้นดู ค้นอย่างไรก็ไม่พบชื่อของวรรณคดีเรื่องนี้ รู้สึกท่านจะสนใจวรรณคดีเรื่อง “พื้นเวียง” เป็นพิเศษ แต่แปลกมากที่ไม่กล่าวถึงเรื่องนี้ไว้เลย วันหนึ่งไปที่ศูนย์วิทยบริการมหาวิทยาลัยมหาสารคาม ได้ถ่ายเอกสารหนังสือ “ลึปสูญ” ของคุณพรชัย ศรีสารคามตรวจแก้และเรียบเรียงใหม่ปี 2528 มา และหนังสือ“ลักษณะวรรณกรรมอีสาน” ของจารุวรรณ ธรรมวัตร ทั้งได้ค้นหนังสือเก่า ๆในตู้ที่บ้านเจอหนังสือภาษาลาวที่ซื้อเก็บ ๆไว้นานแล้วอีก 2 เล่มคือ “ประโหยดของวันนะคะดี” ของมหาสิลา วีระวงส์ กับ “สานลึบพะสูน” ของคณะค้นคว้าภาควิชาภาษาลาววรรณคดี คณะอักษรศาสตร์ มหาวิทยาลัยแห่งชาติ(ลาว) จึงเข้าเค้ากระเตื้องขึ้นมาบ้าง
สารลึบพะสูนเป็นภาพสะท้อนวิทยาการคลื่นลูกที่ ๑ แห่งอุษาคเนย์เป็นอย่างดี
วรรณคดีเป็นศิลปะประเภทหนึ่งที่ผู้สร้างและผู้เสพของเราในยุคที่มีความหมายตรงกับคำว่า “สิปปะ” ไม่ใช่ “ศิลปะ” อย่างความหมายของฝรั่งตะวันตก กล่าวคือ ไม่จำเป็นต้องระบุว่าใครเป็นคนแต่ง ไม่ต้องพะวงเรื่องลิขสิทธิ์อันมีผลประโยชน์เรื่องเงินทอง(ทุน)มาข้องเกี่ยว รวมทั้งเขียน(จาร)ลงใบลานเพียงฉบับเดียว ถ้าอยากอ่านกว้างขวางออกไปก็มาคัดลอกไปสิ(ไม่มีโรงพิมพ์) ซึ่งมีผลทำให้เกิดต้นฉบับที่หลากหลายและกระจายไปทั่วลุ่มแม่น้ำโขง พอเวลาล่วงเลยไปก็ไม่รู้ว่า “ฉบับใด” คือ “ต้นฉบับ”ดั้งเดิม แถมเนื้อหา และทั้งชื่อเรื่องก็เพี้ยนกันไปตามสติปัญญาของผู้คัดลอกเป็นลำดับตกเป็นทอด ๆมาอีกด้วย
พระราชบัญญัติประถมศึกษาแห่งชาติ ปี 2464 ฉบับแรกกว่าจะครอบคลุมพื้นที่ภาคอีสานได้เบ็ดเสร็จใช้เวลาประมาณหนึ่งทศวรรษทีเดียว1 จึงทำให้ตัวอักษรไทยมีอิทธิพลในการใช้สื่อสารในชีวิตประจำวัน ถึงกระนั้นก็ตามตัวอักษรไทยน้อย และอักษรธรรมอีสานก็ยังนิยมมาสืบเนื่องมาถึงสมัยกึ่งพุทธกาล(2500) จึงนิยมถอดจากหนังสือหนังหาใบลานไปเป็นอักษรไทย มาพิมพ์เป็นรูปเล่มในโรงพิมพ์ตามวิทยาการคลื่นลูกที่สอง
ชื่อเรื่องและความหมายที่ยังไม่เป็นหนึ่งเดียว
ดังที่กล่าวมาแล้วว่า ชื่อเรื่องนั้นมีหลากหลายชื่อที่สุด โดยเฉพาะของคนไทยฝั่งขวาของแม่น้ำโขงที่ใช้อักษรไทยเขียนนี้เขียนไว้มากมายเสียจริง ๆซึ่งเกี่ยวโยงถึงความหมายและเนื้อเรื่องอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ เท่าที่ศึกษาสามารถแยกออกได้เป็น 2 กลุ่มด้วยกัน ดังนี้
กลุ่มที่หนึ่งคือคนไทย ใช้ว่า ลึปสูญ (ฉบับพรชัย ศรีสารคาม เรียบเรียง 2528), ลึบบ่สูญ (หลายคนในเว็บไซค์ไทยปัจจุบัน และคำบอกเล่า), ลึบปสูญ(พจนานุกรมภาคอีสาน-ภาคกลาง ฉบับปณิธาน 2515) ลึบพระสูรย์และลึบปสูญ(สารานุกรมภาษาอีสาน-ไทย-อังกฤษ ปรีชา พิณทอง 2532), ลึบปสูรย์ (อริยานุวัตร เขมจารี 2512), และมีทั้งลึปสูญตัวผู้กับลึปสูญตัวเมียที่อยู่จังหวัดนครพนมอีกด้วย (สุรมนตรี จักรชุม-ยืนยัน 2553), โสมใจคึด (หนังสือใบลานฉบับวัดหนองบัว จ.ขอนแก่น) และสมที่คึด(หนังสือใบลานเมืองด้านซ้าย) ก็มี ส่วนความหมายนั้นแปลว่า “ลบไม่หาย”และ ลึบพระสูรย์ หมายถึงลบหรือปิดบังดวงอาทิตย์
กลุ่มที่สองคือคนลาว ใช้ว่า ลึบบ่สูน (ส.เดชา 2518), ลึบพะสูน (สิลา วีระวงส์ 2503), ลึพสูน (คณะกรรมการวรรณคดี 2509), สมที่คึด (หนังสือใบลานบ้านหนองลำจันเหนือ เมืองจำพอน แขวงสะหวันนะเขด) ความหมายส่วนมากทางลาวจะเน้นที่หมายถึงการปิดบังแสงดวงอาทิตย์
ใครแต่ง ?
นับว่าเป็นวรรณคดีที่มีผู้สันนิษฐานถึงผู้ประพันธ์ไว้หลากหลายมากที่สุดเช่นกัน จึงขอยกมาพิจารณาดังต่อไปนี้
1. ท้าวปางคำ เป็นผู้ประพันธ์ ในหนังสือลึปสูญ ฉบับพรชัย ศรีสารคาม เรียบเรียง ได้บันทึกในคำปรารภว่า “ท่านหลวงพ่อพระอริยานุวัตร ได้กล่าวว่า เรื่องนี้ท้าวปางคำ ผู้ครองเมืองหนองบัวลำภู(ลางท่านว่า หนองบัวลำภู) ได้แต่งขึ้นเมื่อ 600 กว่าปีมาแล้ว แสดงความรักความคิดถึงที่มีต่อนางเภานางแพง” และมีนักเขียนลาวอีกคนหนึ่งที่สนับสนุนว่าท้าวปางคำแต่ง คือ ดวงไซ หลวงพะสี แต่ขณะนี้ยังไม่มีรายละเอียด
2. พระเจ้าอนุวงศ์ กษัตริย์แห่งเวียงจันองค์สุดท้าย(ครองราชย์ปี 2347-2369) คนลาวส่วนมากจะพูดเช่นนี้ตามความสันนิษฐานของ มหาสิลา วีระวงส์ ได้ให้เหตุผลว่า “พระเจ้าอนุวงศ์คงมีความเจ็บแค้นแน่นพระทัยในการที่ประเทศของพระองค์เสียอิสรภาพ และพระองค์ก็คิดจะกู้ชาติอยู่เสมอ ซึ่งสันนิษฐานได้จากข้อความที่กล่าวไว้ในหนังสือลึบพะสูนที่ว่า : ดวงนี้ ชื่อว่า บุแผ่นธรณีดั้นกุมพระกรกำโฮบ และตอนที่ว่า ครุฑอ้าปากขึ้นขำเมฆเฮืองฤทธิ์ จันโทเมามัว มุดมึดแสงสูญอ้ำ นี้หมายความว่า อาณาจักรไทยถือตราครุฑ ลาวถือนาค หรือพระจันทร์ เวลานั้นครุฑมีอำนาจ พระจันทร์ คืออาณาจักรลาวเวียงจัน จึ่งมึดมัวลง” และคณะวิจัยสานลึบพะสูน ในโครงการค้นคว้าวรรณคดีสมัยอาณาจักรลาวล้านช้างเสื่อมโทรม คณะค้นคว้าภาควิชาภาษาลาววรรณคดี คณะอักษรศาสตร์ มหาวิทยาลัยแห่งชาติ ค.ศ. 2002 ก็สันนิษฐานไว้เช่นนี้เหมือนกัน
3. พระมหาสมณพราหมาจารย์สิบสองกวี ซึ่งเป็นพระสังฆราชองค์สุดท้ายของอาณาจักรล้านช้าง และเป็นที่ปรึกษาราชสำนัก(ของพระเจ้าอนุวงศ์) ผู้ที่สันนิษฐานคือคนลาวชื่อท่านมหาบุนยก แสนสูนทอน ที่ปรึกษาคณะวิจัยสานลึบพะสูน ในโครงการค้นคว้าวรรณคดีสมัยอาณาจักรลาวล้านช้างเสื่อมโทรม คณะค้นคว้าภาควิชาภาษาลาววรรณคดี คณะอักษรศาสตร์ มหาวิทยาลัยแห่งชาติ และคนลาวอีกคนหนึ่งที่สันนิษฐานว่านักปราชญ์ในราชสำนักของพระเจ้าอนุวงศ์แต่งคือ บุนทะนอง ชมไชผน นักเขียนอีสระผู้โดดเด่นของลาวยุคปัจจุบัน
4. นักปราชญ์แห่งลุ่มแม่น้ำโขงยุคหลังพระเจ้าอนุวงศ์ คำสันนิษฐานนี้เป็นของท่านมหาสวิง บุญเจิม ที่กรุณาให้สัมภาษณ์วันที่ 22 ธันวาคม 2553 เวลา 15.00 น. ณ สำนักพิมพ์มรดกอีสาน เลขที่ 229-231 ถนนแจ้งสนิท ต.ในเมือง อ.เมือง จ.อุบลราชธานี ว่าเป็นนักปราชญ์ลาว(เป็นใครนั้นยังไม่ชัดเจน) อันมีจุดประสงค์แต่งขึ้นเพื่อเตือนคนลาวให้ระวังคนไทย เพราะช่วงเวลานั้นลาวอยู่ภายใต้การปกครองของสยาม มีเหตุการณ์ที่ถูกเจ้านายไทยข่มเหงรังแก เช่น ถ้ากำลังเลี้ยงไก่ชนอยู่ใต้ถุนบ้านอย่างปกติสุข เมื่อเจ้านายคนไทยมาพบเข้าเกิดชอบก็ขอไปดื้อ ๆ แม้ลูกสาวสวยก็ขอไปเป็นคนรับใช้ที่บ้านและกลายเป็นเมียเก็บในที่สุด ต่อมาจึงนิยมทำสวนหลังบ้าน เลี้ยงไก่ และให้ลูก ๆอยู่ในสวนไม่ต้องอยู่ใต้ถุนหรือหน้าบ้านเพื่อหลบสายตาคนไทย มหาสวิง บุญเจิมเป็นอีกคนหนึ่งที่มีความประสงค์ให้เกิดมีการจัดสัมมนาสะสางวรรณคดีเรื่อง “สาส์นลึบบ่สูญ” นี้ขึ้น ท่านเคยมีผลงานชำระเรื่องนี้ตีพิมพ์ออกมาแล้วตั้งแต่ปี 2539 ใช้ชื่อว่า “กาละนับมื้อส่วย” จากต้นฉบับอันเลอะเลือนที่มีใครคนหนึ่งถ่ายเป็นเอกสารมาให้ในปี 2505 ที่เลอะเลือนก็แต่งเพิ่มเติมไปด้วย
เกี่ยวกับผู้แต่งจึงยังไม่มีข้อสรุปชัดเจน และยังเป็นข้อสันนิษฐานในสี่บุคคลนี้ต่อไป ซึ่งมีความสัมพันธ์โยงถึงข้อสันนิษฐานว่า วรรณคดีเรื่องนี้เกิดขึ้นในยุคใดด้วยอย่างปฏิเสธไม่ได้ จึงขอยกข้อสรุปของคณะวิจัยสานลึบพะสูน ในโครงการค้นคว้าวรรณคดีสมัยอาณาจักรลาวล้านช้างเสื่อมโทรม คณะค้นคว้าภาควิชาภาษาลาววรรณคดี คณะอักษรศาสตร์ มหาวิทยาลัยแห่งชาติ ค.ศ. 2002 มาให้ท่านผู้อ่านพิเคราะห์ดังนี้ “มหาสิลา วีระวงส์ และอาจารย์บุนยก แสนสูนทอน แม้ว่ามีความเห็นแตกต่างกันเรื่องผู้แต่ง แต่ก็เป็นมีเอกภาพในเรื่องของยุคสมัยการแต่ง คือ สารนี้แต่งขึ้นในรัชสมัยพระเจ้าอนุวงศ์ สำหรับความเห็นของพระอริยานุวัตรนั้น มีความสับสนด้านประวัติศาสตร์ ช่วงเวลาที่อ้าง (600 ปี)กับเหตุการณ์ประวัติศาสตร์ (ยุคท้าวปางคำเป็นช่วงท้ายคริสต์ศตวรรษที่ 17 –ซึ่งไม่ถึง 600 ปี) ไม่ตรงกันประการหนึ่ง นอกจากอ้างอิงเนื้อเรื่องในสารกล่าวถึงความรัก และความเป็นเอกด้านบทกวีแล้ว ไม่มีเหตุการณ์อื่นที่จะช่วยสนับสนุนให้เป็นที่เชื่อถือได้ ความเห็นของมหาสิลา วีระวงส์และอาจารย์บุนยก แสนสูนทอนมีเหตุผลที่ควรได้รับการศึกษา เมื่อศึกษาจากสาร มีตอนได้กล่าวถึงความคิดที่จะไปขอความช่วยเหลือจากต่างอาณาจักรหรือต่างประเทศ ดู
ฉบับถนุพล ไชยสินธุ์ (สมที่คึด) เขียนว่า
ยังอยากหาฝูงพี่น้อง ทางหงสามาอยู่ จิคือลือ
ทังหมู่ห้อ เชิญพร้อมพ่ำซวา (หน้า 1)
ฉบับคณะกรรมการวรรณคดี เขียนว่า
เฮียม อยากไปวานฝูงพี่น้อง งศ์วานให้มาซ่อย ซิคือลือ
ทังหมู่ห้อ กะเลิงพร้อมพ่ำแกว (หน้า 17)
การกล่าวถึงซวา(หลวงพระบาง)ก็ดี การกล่าวถึง แกว(เวียดนาม) ก็ดี นั้นได้ชี้ช่องให้พวกเราสันนิษฐานว่า สารเกิดขึ้นหลังอาณาจักรล้านช้างเสียความเป็นเอกราช และแตกแยกเป็นหลายอาณาจักร ในการเตรียมการต่อสู้กู้เอาเอกราช อาณาจักรล้านช้างเวียงจันเคยได้ขอความร่วมมือจากหลวงพระบาง พร้อมกันนั้น ก็มีแต่อาณาจักรล้านช้างเวียงจันเท่านั้นที่มีสัมพันธไมตรีกับเวียดนาม (แกว) หลังจากประเทศชาติแตกแยก ถ้าเป็นเช่นนี้แล้ว มันไม่เพียงแต่บ่งบอกให้รู้ว่าสารนี้แต่งขึ้นในยุคหลังประเทศชาติแตกแยกซึ่งก็ยังรู้ได้ว่า แต่งขึ้นในเขตอาณาจักรเวียงจันล้านช้างอีกด้วย”
เนื้อเรื่องเกี่ยวกับอะไร ?
ในหนังสือลึปสูญ ฉบับพรชัย ศรีสารคาม เรียบเรียง ได้บันทึกในคำปรารภเกี่ยวกับเนื้อเรื่องว่า “เมื่อพิจารณาตามเนื้อหาแล้ว เรื่อง”ลึปสูญ” มีลักษณะเหมือนจดหมายระบายความในใจของชายคนหนึ่งซึ่งมีต่อหญิงคนรัก” และจารุวรรณ ธรรมวัตรได้แบ่งวรรณกรรมภาคตะวันออกเฉียงเหนือตามลักษณะเนื้อเรื่อง โดยจัดให้ “สารสึปสูรย์” เป็นวรรณกรรมนิราศ (ระบุว่ามีเพียงเรื่องเดียว) และแบ่งวรรณกรรมภาคตะวันออกเฉียงเหนือตามลักษณะสำคัญของเนื้อเรื่องของ นาร์ธรอป ไพรเออร์ บอกว่าเป็นประเภทที่ 2 คือ External Fiction หรือ Thermatic หมายถึงวรรณกรรมที่จุดสนใจของเรื่องอยู่ที่ความคิดเห็นหรือแนวความคิดของผู้แต่งซึ่งเกี่ยวพันกับสิ่งแวดล้อมและสังคมของผู้แต่งเอง เช่น ท้าวคำสอน อินทิญาณสอนลูก กาพย์ปู่สอนหลาน กาพย์หลานสอนปู่ สารสึปสูรย์ กาพย์พระมุนี ฯลฯ ซึ่งไม่มีรายละเอียดมากไปกว่านี้
เนื้อหาของเรื่องทั้งคุณพรชัย ศรีสารคามที่อ้างถึงหลวงพ่อพระอริยานุวัตร และจารุวรรณ ธรรมวัตร มีความเห็นในแนวเดียวกันคือ เป็นวรรณคดีนิราศ มีลักษณะเหมือนจดหมายระบายความในใจของชายคนหนึ่งซึ่งมีต่อหญิงคนรัก
ส่วนมหาสวิง บุญเจิม มหาสิลา วีระวงส์ และคณะวิจัยสานลึบพะสูน ในโครงการค้นคว้าวรรณคดีสมัยอาณาจักรลาวล้านช้างเสื่อมโทรม คณะค้นคว้าภาควิชาภาษาลาววรรณคดี คณะอักษรศาสตร์ มหาวิทยาลัยแห่งชาติ มีความเห็นว่า เป็นวรรณกรรมหรือวรรณคดีการเมือง ที่ซ่อนเนื้อหาใช้รูปแบบการ-เขียนสารถึงคนรัก มีเนื้อหาเป็นรหัสลับที่ต้องตีความ โดยเฉพาะคณะวิจัยสานลึบพะสูน มีข้อสรุปว่า “ได้ผ่านการวิเคราะห์ สารได้ยกให้เห็นความสัมพันธ์ของเนื้อหา ในแต่ละบั้น(ตอน) ดังนี้
1. บั้นที่หนึ่ง (บั้นบังรหัส) ได้สะท้อนถึงการดิ้นรนของนักชาตินิยม ที่อยากปลุกระดมปวงชนทั้งชาติให้ลุกขึ้นต่อสู้กับศัตรู ในเงื่อนไขที่ประเทศชาติถูกต่างชาติที่มีกำลังแข็งแกร่งกว่าครอบครอง และจิตใจของคนลาวบางกลุ่มแตกแยก ประชาชนตกอยู่ในสภาวะบ้านแตกสาแหรกขาด ซึ่งเป็นปัญหาหนักในการปลุกระดม ถ้าจะกล่าวตรง ๆก็กลัวจะเสียความลับนั่นเอง ถ้าจะไม่พูดกลับมีคนจำนวนไม่น้อยที่ไม่รู้เห็นสภาพความเป็นไปที่ควรจะแก้ไข อย่างไรก็ตาม ผู้แต่งได้สอดแทรกแนวคิดความรักชาติ โดยผ่านการเปรียบเทียบ สุดท้ายผู้แต่งยังเน้นย้ำว่า ถ้าต้องการเอกราชกลับมา มีแต่ร่วมแรงร่วมใจกันลุกขึ้นต่อสู้ด้วยอาวุธเท่านั้น
2. บั้นที่สอง (บั้นสมที่คึด) ซึ่งเป็นตอนกลางของสารนั้น ได้สะท้อนให้เห็นถึงยุทธศาสตร์ ยุทโธบาย ยุทธวิธี และการจัดตั้งกลุ่มหัวหอก เพื่อต่อสู้แย่งเอาเอกราชแห่งชาติจากศักดินาสยาม การดำเนินการต่อสู้นั้น ต้องโน้มน้าวให้มีการนำที่เข้มแข็ง และปวงชนจะต้องมีความสมัครสมานสามัคคีอย่างแน่นแฟ้น หน้าที่นี้ก็เป็นหน้าที่ของปวงชนลาวทั้งมวล ทุกคนต้องได้ขบคิด และร่วมพันธกิจ
3. บั้นสุดท้าย (บั้นสุดที่อ่าว) กล่าวถึงความมุ่งมาดปรารถนาที่ต้องการปลดปล่อยชาติ ช่วงชิงเอาเอกราชกลับคืนมา ซึ่งเป็นความปรารถนาอันแรงกล้า จนทำให้ผู้แต่งไม่เป็นสุขกินไม่ได้นอนไม่หลับ มีความกระวนกระวายใจ และคลั่งแค้น เพราะไม่พอใจ ไม่ชอบการใช้ชีวิตในภาวะที่ประเทศชาติเสียเอกราชและเป็นเมืองขึ้นของชาติอื่นเช่นนี้ ในที่สุด ผู้แต่งได้ตัดสินใจ ขอเอาชีวิตมาแลกกับความเป็นเอกราช นี่คือจุดยืน คืออุดมการณ์ที่ไม่เปลี่ยนแปลง
เนื่องจากสารลึบพะสูน เขียนในรูปแบบวรรณคดีเริงรมย์ โดยยืมวิธีการนำเสนอความรักระหว่างหนุ่มสาว มาใช้ในการเสนอถึงความรักชาติ ซึ่งกลวิธีการประพันธ์เช่นนี้ เป็นรูปแบบวิธีการแต่งของวรรณคดีการเมืองอีกประเภทหนึ่งที่อยู่ภายใต้ระบอบศักดินาเผด็จการ ฉะนั้น เนื้อหาของ “สารลึบพะสูน” ได้ทำให้เกิดหลายแนวคิด หลายประเด็นพิจารณา และการตีความ การดำเนินการวิจัยค้นคว้าครั้งนี้ เป็นการจะช่วยให้พวกเราได้รับรู้ในอีกหลายแง่มุมที่เป็นประโยชน์ ที่ยังไม่ได้ขุดค้นออกมาให้หมดสิ้นได้”
ข้าพเจ้าได้ข่าวแว่ว ๆว่าทางเอื้อยดวงเดือน บุนยาวง แห่งสำนักพิมพ์ดอกเกด สปป.ลาวต้องการจะจัดสัมมนาเรื่องนี้ด้วย ไม่ทราบข่าวนี้เป็นจริงเพียงใด รวมทั้งมหาสวิง บุญเจิมแห่งเมืองนักปราชญ์ลุ่มน้ำมูลก็ประสงค์จะเข้าร่วมการสัมมนาเรื่องนี้ทุกที่ทุกแห่ง ปรากฎการณ์ดังกล่าว ข้าพเจ้าถือเป็นข่าวดี เป็นนิมิตหมายที่เปี่ยมด้วยคุณค่ายิ่ง แต่จะเกิดการสัมมนาเรื่องนี้ขึ้นได้ ณ ที่ใด และเวลาใดหนอ ? ยังเป็นคำถามค้างคาหัวใจไม่ยอมเหือดหาย
และทั้งหมดทั้งสิ้นที่กล่าวมาข้างต้นนั้น ข้าพเจ้ายังไม่ขอสรุปในทัศนะส่วนตัว แต่ขอเป็นเพียงไม้ขีดไฟเล็ก ๆอีกก้านหนึ่ง เพื่อส่งทอดไปถึงผู้คนแห่งลุ่มน้ำโขง คณะบุคคลแห่งภาคภาษาตะวันออกในสถาบันการศึกษาทั้งมวล ได้เห็นความจำเป็นและความสำคัญที่จะร่วมมือกันจัดสัมมนาวรรณคดีเรื่อง “สารลึบพะสูน” ให้ได้ข้อยุติในสิ่งที่ยังคลุมเครือไม่ชัดเจนดังกล่าว ข้าพเจ้าสละเวลาอันน้อยนิดในการสืบค้นมานำเสนอให้เห็นภาพรวมในวาระนี้ เพื่อพวกเราทั้งมวลจะได้ต่อยอดภูมิปัญญา และเก็บเกี่ยวผลประโยชน์แห่งคุณค่าอันหาที่เปรียบมิได้นั้นร่วมกันในอนาคต.
1 สัมภาษณ์นายสวิง บุญเจิม วันที่ 22 ธันวาคม 2553 เวลา 15.00 น. ที่สำนักพิมพ์มรดกอีสาน เลขที่ 229-231 ถนนแจ้งสนิท ต.ในเมือง อ.เมือง จ.อุบลราชธานี
บรรณานุกรม
ภาษาไทย
คณะกรรมการจัดทำพจนานุกรมถิ่นอีสาน. พจนานุกรมภาคอีสาน-ภาคกลางฉบับปณิธานสมเด็จพระมหา-
วีรวงศ์(ติสฺสมหาเถระ). พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ : ไทยวัฒนาพานิช, 2515.
จารุวรรณ ธรรมวัตร. ลักษณะวรรณกรรมอีสาน. พิมพ์ครั้งที่ 1. มหาสารคาม : ศูนย์ศิลปะและวัฒนธรรม
อีสาน มหาวิทยาลัยศรีนคริทรวิโรฒ, 2521.
ธวัช ปุณโณทก. วรรณกรรมอีสาน. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ : โอเดียนสโตร์, 2522.
ปรีชา พิณทอง, ดร. สารานุกรมภาษาอีสาน-ไทย-อังกฤษ. พิมพ์ครั้งที่ 1. อุบลราชธานี : โรงพิมพ์ศิริธรรม, 2532.
พรชัย ศรีสารคาม. ลึปสูญ. พิมพ์ครั้งที่ 1. มหาสารคาม : ศูนย์วัฒนธรรมจังหวัดมหาสารคาม, 2528.
สวิง บุญเจิม. กาละนับมื้อส่วย. พิมพ์ครั้งที่ 1. อุบลราชธานี : มรดกอีสาน, 2539.
ภาษาลาว
คนะกัมมะกานวันนะคดี. สานลึพสูน. พิมพ์ครั้งที่ 2. เวียงจัน : กมวันนะคดี, 2509.
คะนะค้นคว้าพากวิชาพาสาลาว-วันนะคดี คะนะอักสอนสาด มะหาวิทยาไลแห่งชาด. สานลึบพะสูน. พิมพ์-
ครั้งที่ 1. เวียงจัน : วิสาหะกิดโฮงพิมสึกสา, 2002.
สิลา วีระวงส์. ประโหยดของวันนะคดี. พิมพ์ครั้งที่ 2. เวียงจัน : ไผ่หนามการพิม, 1996.
บทความ
สุชาติ สวัสดิ์ศรี. “ศิลปะทั้งผองพี่น้องกัน.” ช่อการะเกด 54 : ตุลาคม-ธันวาคม 2553: 275-290.
เว็บไซค์
www.laopoetscorner.blogspot.com
สมัครสมาชิก:
บทความ (Atom)
